خانه حاج آقا علی؛ تاریخچه + راه های دسترسی

شهر رفسنجان از قدیمی ترین شهرهای ایران است که در استان کرمان قرار دارد. این شهر به واسطه قدمتی که دارد جاذبه های تاریخی کم نظیری از دوره های مختلف تاریخ را در دل خود جای داده است.

به همین دلیل سالانه گردشگران بسیاری به این شهر زیبا سفر می کنند. از معروف ترین بناهای تاریخی رفسنجان می توان به خانه حاج آقا علی اشاره نمود که دارای شهرتی جهانی است. این بنای باستانی بزرگ ترین خانه خشتی جهان محسوب می شود. اگر می خواهید با خانه حاج آقا علی بیشتر آشنا شوید تا پایان با مجله مستر بلیط همراه باشید.

تاریخچه خانه حاج آقا علی

خانه حاج آقا علی یکی از زیبا ترین و بزرگ ترین خانه های خشتی جهان است که در فاصله 6 کیلومتری از شهر رفسنجان قرار دارد. این خانه تاریخی که به حاج آقا علی تعلق دارد یکی از شاهکارهای معماری دوره قاجاریه است.

در آن زمان این خانه به خانه وقفی مشهور بود و به دست معماران معروف یزدی و رفسنجانی برای حاج آقا علی که به زعیم الله رفسنجانی معروف بود ساخته شد. خانه حاج آقا علی در سال 1136 هجری خورشیدی احداث گردید و ساخت آن نزدیک به چهارده سال طول کشید.

حاج آقا علی کیست؟

حاج آقا علی که به زعیم الله رفسنجانی مشهور است در زمان قاجار از بزرگ ترین تجار ایران و مالکان رفسنجان بود. وی بعدها به امین التجار معروف شد. حاج آقا علی دارای ارتباطات گسترده ای با کشورهای چین و هند بود و ظروف و بشقاب های چینی را به ایران وارد می کرد که حروف ابجد علی (عدد 110) در آن ها درج شده بود. حاج آقا علی اگر چه املاک و ثروت فراوانی داشت اما فردی بسیار ساده زیست بود و جز خیرین و نیکوکاران آن زمان قرار داشت.

مجموعه های وقفی متعددی از این شخص در کرمان و رفسنجان به جای مانده  که از معروف ترین آن ها می توان به مسجد، بازار، کاروان سرا، حسینیه و حمام و .. اشاره نمود.

روایت های مختلفی در خصوص زندگی حاج علی آقا وجود دارد و برخی می گویند که او فردی تهی دست بوده که با پیدا کردن گنج به ثروت رسیده است، در صورتی که بعضی افراد بر این باوراند که او سختی های فراوانی را برای دست یابی به ثروت تحمل کرده است.

معماری خانه

در ساخت خانه حاج آقا علی ترکیبی از معماری دوران قاجار با معماری ایرانی، اروپایی، رومی، هندی و یونانی به کار رفته و به یکی از با شکوه ترین بناهای آن زمان تبدیل شده است.

در این خانه چندین اتاق و تالار در دور تا دور حیاط وجود دارد که می توان گفت این خانه همانند یک عمارت با شکوه است. معماران آن زمان هر یک از بخش های این بنا به منظور استفاده در فصل خاصی از سال احداث کرده اند. در خانه حاج آقا علی از اندود گچ به منظور تزئین نمای داخلی اتاق ها استفاده نموده اند و در بخش های بیرونی آن را نیز با نمای خشتی منسجم پوششی زیبا ایجاد کرده اند.

از زیبایی های داخلی این عمارت می توان به نقش و نگارهای خیره کننده و جذاب، گچ بری های برجسته، ارسی های رنگارنگ و ..اشاره نمود. دیوارهای این عمارت بسیار بلند هستند و مهم ترین مشخصه آن که موجب شده زیبایی منحصر به فرد داشته باشد استفاده از معماری قرینگی در آن است. رعایت چنین اصول و سبک معماری موجب شده که خانه حاج آقا علی به یک بنای خشتی تحسین بر انگیز تبدیل شود و شهرتی جهانی پیدا کند.

نقشه و معرفی بخش های مختلف

خانه حاج آقا علی به عنوان بزرگ ترین بنای خشتی مسقف دنیا  در زمینی به مساحت 8 هزار متر مربع احداث شده  و دارای 4 هزار متر مربع زیر بنا است. ساختمان این عمارت متشکل از چهار قسمت اصلی شاه نشین، حوض خانه، پاییزی و زمستانی است و در مجموع 110 اتاق دارد که به شکل سه دری، پنج دری، هفت دری و پستو هستند.

البته در این بنا چندین راهرو سر پوشیده و روباز و چهار حیاط و سه هشتی نیز وجود دارد که تمامی این بخش ها را به یکدیگر متصل می کنند. از مهم ترین بخش های این بنا می توان به موارد زیر اشاره نمود.

حوض خانه

حوض خانه یک تالار دو طبقه است که دارای گنبدی بزرگ و زیبا است. این بخش وسیع ترین بخش سرپوشیده عمارت است که دو تالار در ضلع شمالی و جنوبی و همچنین چندین اتاق در طبقه دوم آن قرار دارد. کلاه فرنگی در وسط این ساختمان قرار گرفته که نور داخل آن را تامین می نماید.

در وسط این حوض خانه حوضی مستطیل شکل وجود دارد که با حوض های موجود در حیاط کناری دارای راه ارتباطی است. در تزئین این تالار گچ بری ها و نقوش اسلیمی بسیار زیبایی به کار رفته است.

ایوان شاه نشین و بهاری

بخش شاه نشین در قسمت جنوبی خانه حاج آقا علی قرار گرفته و از زیبا ترین بخش های آن است. این قسمت مختص برگزاری مهمانی های خاص و مراسمات ویژه بود و دارای تزئینات فوق العاده زیبایی است. دو بخش خلوت سبز و خلوت تاج خانوم نیز به صورت قرینه در دو طرف شاه نشین ساخته شده اند.

عمارت کلاه فرنگی

عمارت کلاه فرنگی به دلیل ساختاری که دارد معمولا در روزهای گرم سال و فصل تابستان مورد استفاده قرار می گیرد. در این عمارت فواره هایی وجود دارد که هوای گرم هنگام ورود از هفت دری های ساختمان به آن ها برخورد می کند و موجب می شود که هوای مطبوعی در این مکان در جریان باشد. مقرنس کاری های زیبا و چشم نواز در کنار نسیم خنکی که در عمارت کلاه فرنگی وجود دارد آن را به یکی از خاص ترین بخش های خانه حاج آقا علی تبدیل کرده است.

پاییزی و زمستانی

تالارهای پاییزی و زمستانی نیز دارای تزئینات کمی هستند و در قسمت غربی و شمالی عمارت قرار گرفته اند.

شرایط بازدید

بازدید از خانه حاج آقا علی در تمامی روزهای سال به جز ایام تعطیل امکان پذیر است و برای بازدید از آن به زمانی حدود 1 الی 2 ساعت نیاز می باشد. به شما پیشنهاد می کنیم که با تهیه بلیط اتوبوس رفسنجان سفری به این شهر زیبا و باستانی داشته باشید و لحظات خاطره انگیزی را با بازدید از خانه حاج آقا علی برای خود رقم بزنید.

راه های دسترسی به خانه حاج آقا علی

خانه حاج آقا علی در استان کرمان، 6 کیلومتری جنوب شرقی رفسنجان و در روستای قاسم آباد واقع شده است و برای دسترسی به آن می توان از تاکسی های برون شهری، مینی بوس ها و خودروهای شخصی استفاده نمود.