چگونه ارز مسافرتی و ارز دولتی بگیریم؟

در سال‌های اخیر با افزایش هزینه‌های سفرهای خارجی و تغییرات خیلی زیاد نرخ ارز، دریافت ارز مسافرتی یکی از راهکارهای کاهش هزینه‌ها خواهد بود. دولت برای حمایت از شهروندانی که قصد سفر به خارج از کشور دارند، ارز با نرخ دولتی یا نیمایی را که به آن ارز مسافرتی گفته می‌شود، عرضه می‌کند. این نوع ارز نرخ پایین‌تری نسبت به بازار آزاد دارد و بخشی از هزینه‌های سفر را کاهش می‌دهد. برای دریافت ارز دولتی یا مسافرتی باید پس‌از ثبت‌نام در سامانه‌های مجاز مثل «بله» به صرافی‌های مجاز مراجعه کنید و با تحویل مدارک خود، ارز را تحویل بگیرید. ثبت اطلاعات در سامانه مربوطه، دریافت حواله از صرافی مجاز و تحویل مدارک موردنیاز مانند بلیط، ویزا و گذرنامه از مهم‌ترین مراحل دریافت ارز مسافرتی هستند. در ادامه قصد داریم با راهنمای کامل دریافت ارز مسافرتی به شما کمک کنیم تا اگر قصد سفر دارید، اطلاعات کامل داشته باشید.

ارز مسافرتی چیست؟

پیش‌از هر چیزی باید ابتدا بدانیم که به چه ارزی، مسافرتی گفته می‌شود. منظور از ارز برای مسافرت خارجی، همان کمک‌هزینه‌ای است که به افرادی تعلق می‌گیرد که عازم سفر به خارج از کشور هستند. هر فرد می‌تواند در هر سال یک مرتبه این ارز را دریافت کند. این ارز بسیار ارزان‌تر از سایر ارزهای موجود در بازار است؛ بنابراین، بسیاری از گردشگران برای دریافت آن اقدام می‌کنند. هر جا هم که تقاضا بسیار باشد، باید انتظار صف‌های طولانی را داشته باشید. صرافی‌ها و بانک‌های ارائه‌دهنده ارزهای مسافرتی در نزدیکی تعطیلات، به‌ویژه تعطیلات نوروز از همیشه شلوغ‌تر می‌شوند. البته، برای رهایی از این صف‌های شلوغ راهکارهایی وجود دارد که در ادامه درباره آن توضیح خواهیم داد.

مقدار ارز مسافرتی در سال ۱۴۰۴

پیش‌از اینکه به راهنمای دریافت ارز مسافرتی بپردازیم، اول باید بدانید که اصلاً چقدر ارز می‌توانید بگیرید. در سال ۱۴۰۴، دولت همچنان سیاست تخصیص ارز مسافرتی را برای کنترل بازار ارز و حمایت از مسافران حفظ کرده؛ اما میزان این ارز نسبت به سال‌های گذشته کاهش یافته است. میزان ارز مسافرتی برای هر نفر در سال ۱۴۰۴ به نوع سفر (هوایی یا زمینی) و گاهی به مقصد بستگی دارد.

طبق آخرین مقررات اعلام‌‌شده، مقدار ارز مسافرتی برای سفرهای هوایی ۵۰۰ دلار و برای سفرهای زمینی و ریلی ۳۰۰ دلار درنظر گرفته شده است. این مبالغ را به‌عنوان سهمیه رسمی هر فرد بزرگسال می‌توانید دریافت کنید مسافران می‌توانند آن را با تحویل مدارک کامل و از طریق صرافی‌های مجاز دریافت کنند. همچنین، نوع کشور مقصد نیز در میزان تخصیص ارز اثرگذار است. به‌عنوان‌مثال، برای سفر به کشورهایی که برای ورود به آن‌ها نیاز به ویزا است، سهمیه کامل به شما تعلق می‌گیرد.

بااین‌حال برای سفر به کشورهایی که نیازی به دریافت ویزا نیست با محدودیت‌هایی روبه‌رو می‌شوید؛ بنابراین، برای اینکه دقیق‌تر در مورد سهمیه ارز اطلاع داشته باشید، باید از شرایط کشور مقصد و الزامات اعلام‌‌شده توسط بانک مرکزی مطلع شوید.

در تاریخ ۴ اسفند ۱۴۰۲، هم‌زمان با آغاز موج سفرهای نوروزی، بانک مرکزی تصمیم گرفت به‌صورت موقت سهمیه ارز مسافرتی را افزایش بدهد. بر این اساس، سقف ارز تخصیصی برای هر مسافر به ۱۰۰۰ دلار افزایش یافت. این تصمیم که با هدف تسهیل هزینه‌های سفر در تعطیلات نوروزی اتخاذ شد تا اول فروردین ۱۴۰۴ ادامه داشت.

اما پس‌از پایان تعطیلات نوروز و کاهش محسوس تقاضا برای سفرهای خارجی از ابتدای فروردین ۱۴۰۴، میزان ارز مسافرتی بار دیگر کاهش یافت و به ۵۰۰ دلار برای هر نفر رسید.

نکته مهمی که باید به آن توجه داشته باشید این است که در طول یک سال فقط یک‌بار می‌توانید ارز مسافرتی دریافت کنید؛ بنابراین اگر قصد دارید طی سال به کشورهای مختلف سفر کنید، هم کشورهایی که نیاز به ویزا دارند و هم کشورهایی که ورود به آن‌ها بدون ویزا ممکن است، بهتر است پیش‌از خرید بلیط هواپیما، زمان درخواست ارز را درست انتخاب کنید.

شرایط و مدارک لازم برای خرید ارز مسافرتی

همان‌طور که اشاره شد، هر ایرانی که قصد سفر توریستی به خارج از کشور را دارد در هر سال می‌تواند یک بار کمک‌هزینه مسافرتی یا همان ارز با نرخ پایین‌تر را دریافت کند. افرادی که این ارز به آن‌ها تعلق نمی‌گیرد، عبارت‌اند از:

• کسانی که سن آن‌ها کمتر از ۱۸ سال است.
• مسافرانی که مقیم خارج از کشور هستند.
• افرادی که گذرنامه آن‌ها خدماتی یا سیاسی است.

بر طبق قوانین و مقررات بانک مرکزی، دریافت این ارز به‌صورت اسکناس برای کسانی که به‌صورت هوایی به یکی از کشورهای زیر سفر می‌کنند، امکان‌پذیر است. سفر به این کشورها به ویزا نیازی ندارد.

• ترکیه
• ارمنستان
• آذربایجان
• بلاروس
• استونی
• لتونی
• لیتوانی
• گرجستان
• قزاقستان
• قرقیزستان
• مولداوی
• روسیه
• اوکراین
• ازبکستان
• ترکمنستان
• بحرین
• قطر
• کویت
• افغانستان
• پاکستان
• امارات متحده عربی
• عمان
• قبرس

مدارک موردنیاز برای دریافت ارز مسافرتی

اگر شرایط لازم برای گرفتن ارز مسافرتی را دارید؛ یعنی پیش‌تر مدارک لازم برای گرفتن پاسپورت را آماده کرده و گذرنامه و بلیط خود را دریافت کرده‌اید، باید مدارک لازم برای ارز مسافرتی را هم آماده کنید. برای اینکه بتوانید کمک‌هزینه سفر به خارج از کشور را بگیرید به مدارک زیر نیاز دارید.

• اصل گذرنامه معتبر به‌همراه یک نسخه کپی آن
• اصل ویزای معتبر برای کشورهایی که سفر به آن‌ها به ویزا نیاز دارد. به‌عنوان‌مثال، اگر راهی سفر ترکیه هستید، نیازی به ویزا ندارید.
• کارت ملی و یک نسخه کپی از آن
• اصل بلیط هواپیما خارجی را که برای سفر گرفته‌اید، همراه با مهر شرکت هواپیمایی موردنظر و یک نسخه کپی از این بلیط. اگر بلیط را به‌صورت اینترنتی خریده‌اید، باید رسید خرید بلیط را که شامل کد رهگیری، اطلاعات آژانس هواپیمایی صادرکننده، تاریخ و زمان خرید بلیط است را به‌همراه کپی آن ارائه کنید.
• فرم تکمیل‌شده تقاضای ارز به‌صورت حضوری یا اینترنتی
• مبلغ ریالی معادل با ارز درخواستی به نرخ روز، به‌علاوه هزینه کارمزد بانک یا صرافی موردنظر
• رسید واریز مبلغ عوارض خروج از کشور
• شماره موبایل در دسترس
• شماره حساب بانکی معتبر به نام فرد درخواست‌کننده ارز

حتماً پیش‌از هرگونه اقدام، تمام این مدارک را آماده کنید. در مراجعه حضوری به بانک‌ها و صرافی‌ها که مجبورید در صف‌های طویل بایستید با آماده داشتن این مدارک در زمان خود صرفه‌جویی خواهید کرد.

راهنمای دریافت ارز مسافرتی؛ بررسی روش‌های ثبت‌نام در سال ۱۴۰۴

در سال‌های اخیر، مراحل دریافت ارز مسافرتی تغییرات زیادی داشته است و مسیرهای مختلفی برای ثبت‌نام و دریافت این ارز معرفی شده‌اند. اگر قصد سفر به خارج از کشور را دارید و می‌خواهید بخشی از هزینه‌ها را با ارز رسمی دولت پوشش بدهید با اطلاع دقیق از روش‌های جدید ثبت‌نام و دریافت ارز می‌توانید سریع‌تر و با دردسر کمتر، سهمیه خود را دریافت کنید.

تا پیش‌از اسفندماه ۱۴۰۱، همه مسافران می‌توانستند بدون نیاز به ثبت‌نام در سامانه مشخصی به صرافی‌های مجاز مراجعه و سهمیه ارز مسافرتی خود را دریافت کنند؛ اما با تصمیم بانک مرکزی و برای سامان‌دهی بازار ارز، اعلام شد که دریافت ارز فقط از طریق ثبت‌نام در سامانه مرکز مبادله ارز و طلای ایران (ice.ir) ممکن خواهد بود.

این محدودیت اما در سال ۱۴۰۴ برداشته شده است و اکنون مسیرهای متنوع‌تری برای دریافت ارز پیش روی شما قرار دارد. از جمله این مسیرها می‌توان به ثبت‌نام در سامانه برخط مرکز مبادله ارز و طلا، استفاده از اپلیکیشن «بله» و همچنین مراجعه حضوری به شعب ارزی بانک‌های عامل اشاره کرد. در ادامه راهنمای دریافت ارز مسافرتی در مسیرهای مختلف را بررسی می‌کنیم.

ثبت‌نام در سامانه مرکز مبادله ارز و طلای ایران

برای دریافت ارز مسافرتی از طریق سامانه مرکز مبادله ارز و طلا، مراحل زیر را دنبال کنید:

1. وارد وب‌سایت ice.ir شوید و بخش «سامانه برخط» را انتخاب کنید.
2. مدارک موردنیاز خود شامل بلیط، گذرنامه و ویزا (در صورت نیاز) را بارگذاری کنید.
3. مدارک ارسالی شما توسط بانک ملی بررسی می‌شود و در صورت تأیید یا رد، نتیجه از طریق پیامک اطلاع‌رسانی خواهد شد.
4. پس‌از دریافت پیامک تأیید، لیستی از صرافی‌ها و شعب بانک ملی برای انتخاب در اختیار شما قرار می‌گیرد که این لیست را در سایت بانک ملی هم می‌توانید ببینید.
5. ۲۴ ساعت پس‌از تأیید، می‌توانید با مراجعه به محل انتخاب‌شده ارز مسافرتی خود را دریافت کنید.

نکته: اطلاعات فروش ارز در دو نسخه چاپ می‌شود؛ یکی برای شما و دیگری برای صرافی یا بانک صادر کننده.

راهنمای دریافت ارز مسافرتی از طریق اپلیکیشن «بله»

اگر قصد دارید به مسافرت اربعین بروید و قصد ثبت‌نام ارز اربعین را دارید، یکی از روش‌های جدید و راحت‌تر برای دریافت ارز، استفاده از اپلیکیشن بانکی «بله» است. این اپلیکیشن متعلق به بانک ملی است و کاربران می‌توانند از آن برای ثبت درخواست ارز استفاده کنند.

مراحل ثبت‌نام در بله به‌شرح زیر است:

• وارد اپلیکیشن شوید و اطلاعات هویتی (شامل مشخصات گذرنامه) را وارد کنید؛
• مشخصات سفر شامل شماره بلیط، تاریخ پرواز و نام فرودگاه را ثبت کنید؛
• نوع ارز درخواستی (یورو، دلار یا پوند) و مبلغ را مشخص کنید؛
• هزینه معادل ریالی را از درگاه بانکی پرداخت و رسید خود را دریافت کنید؛
• سپس می‌توانید ارز را از طریق باجه بانک ملی در فرودگاه دریافت کنید.

نکات مهم درباره بله به‌شرح زیر است:

• حداکثر ۳ روز پیش‌از تاریخ پرواز باید ثبت ‌نام کرده باشید؛
• پس‌از پرداخت تا ۴ روز فرصت دارید ارز را از فرودگاه تحویل بگیرید؛
• روزهای جمعه از ساعت ۷ تا ۱۶، سامانه غیرفعال است.

مراجعه حضوری به شعب ارزی بانک‌های عامل

اگر با سامانه‌های آنلاین راحت نیستید، همچنان می‌توانید از روش سنتی و حضوری اقدام کنید. کافی است به یکی از شعب ارزی بانک‌های عامل مانند بانک ملی مراجعه و مدارک سفر را تحویل بدهید. پس‌از بررسی مدارک، حواله ارز صادر می‌شود. این حواله را می‌توانید به‌همراه اصل مدارک به باجه‌های فرودگاهی بانک ملی برده و ارز خود را دریافت کنید.

دریافت ارز از باجه‌های فرودگاه

پس‌از ثبت‌نام در یکی از مسیرهای بالا (سامانه ice.ir، اپ بله یا مراجعه حضوری)، مرحله آخر دریافت ارز است. این فرایند در باجه‌های ارزی بانک ملی در فرودگاه‌های بین‌المللی صورت می‌گیرد. فرودگاه‌هایی که این خدمات را ارائه می‌دهند، به‌شرح زیر هستند:

• امام خمینی (تهران)؛
• مشهد؛
• شیراز؛
• تبریز؛
• اهواز؛
• اصفهان؛
• ارومیه.

نکات مهم:

• برای دریافت ارز باید ابتدا از باجه کنترل گذرنامه عبور کرده باشید.
• فرایند دریافت ارز در فرودگاه ممکن است بیش‌از یک ساعت زمان ببرد؛ بنابراین زودتر در فرودگاه حاضر شوید.
• اگر بیش‌از ۴ روز از زمان ثبت‌نام بگذرد و ارز را دریافت نکنید، درخواست شما باطل خواهد شد و باید مجدداً ثبت‌نام انجام بدهید.

تفاوت قیمت ارز مسافرتی و آزاد

در اغلب مواقع، نرخ ارز مسافرتی بین ۲۰ تا ۳۰ درصد پایین‌تر از نرخ ارز در بازار آزاد تعیین می‌شود. این تفاوت قابل‌توجه در نرخ‌ها باعث می‌شود مسافرانی که از سهمیه ارز مسافرتی استفاده می‌کنند در مقایسه با خرید ارز از بازار آزاد، هزینه کمتری بپردازند.

ارز دولتی چیست و چرا پرداخت می‌شود؟

ارز دولتی با نرخ رسمی و پایین‌تر از نرخ بازار آزاد، توسط دولت یا بانک مرکزی در اختیار برخی از گروه‌ها یا افراد خاص قرار می‌گیرد. این سیاست معمولاً در شرایطی اجرا می‌شود که دولت قصد داشته باشد برای کنترل قیمت‌ها، کاهش فشار اقتصادی یا حمایت از اقشار خاص جامعه یا بخش‌های حساس اقتصادی مانند واردکنندگان کالاهای اساسی، اقدامات حمایتی انجام بدهد.

در سال ۱۴۰۴ نیز این سیاست در قالب تخصیص ارز به مسافران، بیماران، دانشجویان و همچنین واردکنندگان کالاهای اساسی ادامه داشته است. نرخ ارز دولتی معمولاً نزدیک به نرخ مرکز مبادله ارز و طلا و از نرخ بازار آزاد کمتر است. همین اختلاف قیمت، تقاضا برای دریافت این ارز را بالا می‌برد.

هدف اصلی از تخصیص ارز دولتی، جلوگیری از جهش قیمت‌ها، کمک به اقشار کم‌درآمد در تأمین نیازهای اساسی و کنترل تورم وارداتی است. به‌عنوان‌مثال، اگر واردکننده‌ای با ارز آزاد اقدام به واردات مواد اولیه کند در نهایت قیمت تمام‌شده کالا نیز برای مصرف‌کننده بالا خواهد بود؛ اما با تخصیص ارز با نرخ ترجیحی، قیمت‌ها در بازار تا حدودی کنترل می‌شود.

مراحل ثبت‌نام و دریافت ارز دولتی

قیمت دلار دولتی با کارت ملی قطعاً آن‌قدر به‌صرفه است که برای مصارف اقتصادی آن را دریافت کنید. در سال ۱۴۰۴، براساس مصوبه جدید بانک مرکزی، هر فرد حقیقی می‌تواند تنها یک‌بار در سال، مبلغ ۲ هزار یورو یا معادل آن به دلار (حدود ۲۱۰۰ دلار) به‌عنوان ارز دولتی یا ارز توافقی دریافت کند. این نوع ارز که با نرخ مرکز مبادله عرضه می‌شود، نسبت به بازار آزاد ارزان‌تر است و برای تأمین نیازهای ارزی شخصی (غیرتجاری) مانند سفرهای خارجی، کاربرد دارد.

اما دریافت این سهمیه ارزی شرایط خاصی دارد و صرف داشتن کارت ملی یا نیت سفر کافی نیست. در ادامه مراحل و الزامات دریافت ارز دولتی در سال جاری را بررسی می‌کنیم.

شرایط دریافت ارز دولتی

برای دریافت این ارز، ابتدا باید واجد شرایط زیر باشید:

1. سن بالای ۱۸ سال: تنها افراد بزرگسال می‌توانند برای دریافت ارز اقدام کنند.
2. داشتن سیم‌کارت به نام خود فرد متقاضی: ثبت‌نام و دریافت تأییدیه‌ها از طریق پیامک انجام می‌شود و سیم‌کارت باید به نام متقاضی باشد.
3. داشتن حساب ارزی فعال: حساب ارزی باید حداقل شش ماه فعال بوده و حداقل ۱۰۰ دلار یا یورو موجودی داشته باشد.

مدارک لازم برای خرید دلار دولتی

برای دریافت ارز دولتی، باید مدارک زیر را به‌همراه داشته باشید:

• اصل و کپی کارت ملی هوشمند؛
• اصل گذرنامه دارای اعتبار؛
• سیم‌کارت ثبت‌شده به نام شخص؛
• حساب ارزی با شرایط گفته‌‌شده.

تفاوت ارز دولتی و ارز مسافرتی

هر فرد ایرانی که قصد سفر به خارج از کشور را داشته باشد به او ارز مسافرتی تعلق می‌گیرد. قیمت این ارز نیز مانند ارز دولتی از ارز بازار آزاد پایین‌تر بوده و مبلغ آن با تو جه به نوع و مقصد سفر متفاوت است. دریافت ارز دولتی برخلاف دریافت حواله ارز مسافرتی نیاز به مدارک سفر نداشته و برای دریافت آن داشتن کارت ملی ایرانی کفایت می‌کند.

به‌طورکلی ارز مسافرتی به افراد برای استفاده در سفرهای خارجی داده می‌شود اما ارز دولتی به‌منظور مصارف خاصی مانند درمان و تحصیل در خارج از کشور یا  واردات محدود کالا به متقاضیان تعلق می‌گیرد. مقدار این دو ارز با هم متفاوت بوده و قیمت آن‌ها از ارز آزاد پایین‌تر است. هدف دولت از ارائه ارز دولتی و مسافرتی متعادل ‌کردن نرخ ارز در بازار و رساندن ارز به دست متقاضیان سفرهای خارجی با قیمت مناسب است.

با نحوه دریافت ارز مسافرتی و ارز دولتی آشنا شدید. اگر پیش‌تر برای دریافت ارز مسافرتی زمینی یا هوایی یا ارز دولتی اقدام کرده‌اید، تجربیات و نظرات خود را با ما و سایر همراهان مجله مِستربلیط به اشتراک بگذارید.

قیمت ارز دولتی چه تفاوتی با ارز آزاد دارد؟

نرخ ارز دولتی براساس سیاست‌های بانک مرکزی و میزان عرضه و تقاضا تعین می‌شود و محل تأمین این ارز درآمد ارزی حاصل از صادرات محصولات نفتی، پتروشیمی و فولادی است. قیمت این ارز در مقایسه با ارز آزاد ارزان‌تر بوده و و برخلاف ارز آزاد که می‌توان آن را از صرافی‌ها تهیه کرد، برای دریافت ارز دولتی هر فرد حقیقی یا حقوقی باید مراحل خاصی را طی کرده و با دستورالعمل ویژه‌ای که به آن اشاره شد، این ارز را دریافت کند.