قلعه اسماعیلیان کجاست؟ معرفی + راه‌های دسترسی

قلعه اسماعیلیان کجاست؟ طبس یکی از شهرهای حاشیه کویر است، از مشهد که در شمال آن قرار دارد 500 کیلومتر فاصله دارد و یکی از شهرستان های استان خراسان جنوبی است. از شمال به کویر نمک، از شرق به شهر فردوس و گناباد و از غرب به یزد محدود می شود و در واقع گرم ترین شهر خراسان جنوبی به شمار می آید.

طبس به واقع یکی از زیباترین شهرهای ایران است که چون گُلی در شوره زار قرار دارد، زیبا، گرم و مملو از درختان نخل سر به هوا کشیده، همراه با درختان پرتقال و نارنج، با جوی های پر از آب و باغ ها و کوچه های پر پیچ و خم که انتهایی ندارد و انتهای یکی ابتدای دیگری است.

تاریخ شهر طبس را باید حتی قبل از اسلام جستجو کرد و از روی آثار باستانی که از دوران زرتشتیان قبل از اسلام به جای مانده، می توان حکم بر قبل از اسلام بودنش نمود.

آثار تاریخی مختلفی از دوران های مختلف در این منطقه به جای مانده است، یکی از این آثار که از دل تاریخ آن سرچشمه می گیرد قلعه اسماعیلیان است. در این بخش از مجله مستر بلیط به تعریف این قلعه می پردازیم.

اسماعیلیان در طبس

ابتدا کمی از تاریخ این شهر و چگونگی حضور فرقه اسماعیلیان در این شهر و منطقه می گوییم. اسماعیلیه نزاری در ایران، بیشتر در قلعه ها حضور داشته اند اما حدود یک سده در طبس روی زمین حکومت کرده اند و سلسله امیرگیلکی ها در طبس شکل گرفته است که در مقاطعی جزو قدرت های بزرگ کشور بوده است.

چنانچه امیر اسماعیل گیلکی به جنگ با سلطان سنجر سلجوقی می رفته است و در منازعه قدرت در عصر پسا سلجوقیان بزرگ نمی توان ایشان را نادیده گرفت. اسماعیلیه در طبس سه قلعه با نام های آبخورگ، مَلوَند، خَراوان داشته اند. قلعه آبخورگ دو آب انبار دارد و هنوز برج و باروهایش سالم است.

پس از حدود نیم ساعت کوهنوردی به این قلعه می رسیم. قلعۀ مَلوند به علت اینکه دهانۀ آن از غار می گذشته و غار ریزش کرده، امروزه امکان ورود به آن میسر نیست. قلعه ای که در این مطلب مد نظر ماست و توضیحات کاملی درباره آن به شما می دهیم قلعه خراوان است، که قلعه اصلی آنها به شمار می رفت.

درباره قلعه اسماعیلیان

قلعه خراوان حدود چهل کیلومتر با طبس فاصله دارد. در پایین کوهی که قلعه بر بلندای آن ساخته شده است رودخانه بسیار زیبای خراوان قرار دارد. قلعه ای فوق العاده زیبا و مستحکم که گذشت سده ها صدمه چندانی به آن نزده است.

بنا بر گفته افراد محلی برای ساخت این قلعه از بز برای حمل مصالح ساختمانی استفاده میکرده اند. بالای تپه به حیوان آب و پایین آن جو میداده اند. این قلعه به گونه ای ساخته شده است که دسترسی به آن به راحتی امجام نمی گرفته است و مکانی برای ترتبیت سربازان فرقه اسماعیلیان بوده و به نوعی قلعه ای نظامی محسوب می شده است. این قلعه را در ارتفاع 300 متری از سطح زمین ساخته اند.

ساختار قلعه اسماعیلیان

در کتاب خداوند الموت درباره این قلعه چنین آمده است: «قلعه مزبور بر بالای کوهی ساخته شده که جدار آن کوه تقریبا قایم است و راهی در آن دیده نمی شود که انسان را به قلعه کوه هدایت کند.

کوهی که قلعه را بالای آن ساخته بودند، چون دیواری بود صاف دارای شیب تند و نه فقط انسان نمی تواند از آن بالا رود بلکه بزهای کوهی نیز قادر به بالا رفتن از نیستند. این قلعه ای ایست بزرگ که با سنگ ساخته شده است و شاید در تمام کشور ایران نظیر نداشته باشد.

موسی نیشایوری مردی بود تحصیل کرده و می دانست که آنهایی که قلعه را بالای کوه ساخته اند از جن و دیو استفاده نکرده اند بلکه خود مصالح ساختمان را بالای کوه برده اند. اما هر چه بیشتر به بالای کوه می نگریست بیشتر متوجه می شد بالا بردن مصالح از دامنه کوه کاری غیر ممکن است.

لیکن وجود آن قلعه بالای کوه ثابت می کرد که در آن کوه راهی هست که فقط آشنایان از آن اطلاع دارند و از آن راه مصالح ساختمان را به بالای کوه برده اند و فدائیان فرقه باطنیه هم از آن راه بالا می روند و خویش را به قلعه می رسانند.

موسی نیشابور به راهنمائی دو نفر به جنوب کوه رسیدند. یکی از آن دو نفر خم شد و دست خود را روی سنگی نهاد و فشار داد و آن سنگ، که معلوم بود روی یک پایه دوار فلزی کار گذاشته شده چرخ خورد و مدخل یک پلکان مارپیچ نمایان گردید.»

بنابر توضیحاتی که در همین کتاب آمده، آب این قلعه از نزولات آسمانی تامین می شده است به این دلیل که نمی توانستند آب را به بالای کوه بیاورند. در جایی دیگر آمده است:

«بعد از خروج از قلعه متوجه گردید که که کوه با یک سربالایی ملایم به طرف بالا می رود. شیب کوه از خارج به سوی قلعه به قدری کم بود که موقع راه رفتن احساس نمی کرد که از یک کوه بالا می رود.

به همین جهت شیب مزبور مانع از این می شد که از پائین کوه قلعه طبس را، بالای کوه مشاهده نمایند، او متوجه شد که در چهار طرف قلعه وضع کوه همین طور است و در چهار سمت، زمین با یک شیب ملایم به سوی قلعه می رود و نیز دانست که در هر سمت، مجراهای مخصوص از خارج منتهی به قلعه می شود.

آنوقت دریافت که از این جهت زمین را نسبت به قلعه شیب دار کرده اند که آب باران و برف از چهار سمت، به سوی قلعه برود و از راه جاری مخصوص وارد مخازن آب شود. چون به طریق دیگری نمی توانستند آب قلعه را تامین کنند.

برای اینکه از هیچ طرف نمی توان از که صعود کرد و خود را به قلعه رساندید و هیچکس نمی تواند یعد از خروج از قلعه از کوه پائین برود مگر اینکه خود را از کوه پرت کند.

در اطراف قلعه چیزی به جز کوه مشاهده نمی شد، در طرف مشرق و مغرب و شمال او، کوه بود و جز قلل کوهها، چیزی مشاهده نمی شد. اما در قسمت جنوب یک وسعت روشن جلب توجه می کرد که دریافت جلگه است و اگر با جغرافیای آن اطراف آشنایی داشت متوجه می شد که آن روشنایی طبس است».

برای سفر به طبس می توانید بلیط اتوبوس طبس را به صورت آنلاین از مستر بلیط تهیه کنید و خریدی امن و سریع را به خود هدیه دهید.

راه های دسترسی به قلعه 

این قلعه در فاصله 27 کیلومتری از شهر طبس قرار گرفته، برای رفتن به این قلعه باید در جاده خرو قرار بگیرید که قسمتی از جاده نیز خاکی است. این قلعه در بالای کوهی بنا شده است بنابر این اگر قصد دیدن آن را از نزدیک داشته باشید باید از کوه بالا بروید.

شرایط بازدید از قلعه اسماعیلیان

قرار گیری این قلعه در بالای کوه سبب شده است که بازدید از آن کمی سخت باشد و برای دیدن آن نیاز به کوه نوردی باشد. بنابراین بهتر است لوازم و لباس مورد نیاز را به همراه خود ببرید.