تفرش یکی از شهرستان های استان مرکزی است که پیشینه ای غنی دارد و به همین خاطر در این شهرستان آثار تاریخی مختلفی پیدا می شود. راجع به نام تفرش نظریه های مختلفی وجود دارد؛ مردم بومی تفرش معتقدند که در سده های خیلی قبل و نیز در آغاز نفوذ اسلام، گبرها یا زرتشتیان در این جلگه سکونت داشتند و به همین دلیل نام این محل ابتدا «گبرش» بوده و به مرور زمان به «تفرش» بدل شده است. البته مقابر حوض گونه «کبوران» آتش آذرگشسب فراهان و آتشکده های شانزده گانه آشتیان می توانند گواهی بر سکونت زرتشتیان در این منطقه باشند. برخی دیگر نیز گفته اند که نام آن از بانی تفرش، طبرش بن همدان یا به گفته بعضی آرش کمانگیر، گرفته شده است. نام تفرش در منابع مختلف به صورت های طیرس، طبرش، تبرس، طبرتو، تپرش، تبرش و طفرش آمده است. شهرستان تفرش در شرق استان مرکزی قرار دارد و از شمال به شهرستان ساوه، از شرق به شهرستان قم، از جنوب به شهرستان های اراک و آشتیان و از غرب به شهرستان اراک می رسد و از دو بخش به نام های مرکزی و فراهان تشکیل می شود. یکی از آثار تاریخی که به سبب قدمت شهر، در آن وجود دارد آب‌انبار بلور نامیده می شود.
معرفی آب‌انبار بلور
در این بخش از مجله مستر بلیط در مورد آب‌انبار بلور که یکی از آثار تاریخی شهر تفرش است اطلاعاتی را در اختیار شما قرار می دهیم. یکی از جاذبه های تاریخی که می توان گفت بسیار منحصر به فرد هستند، آب انبار ها به شمار می روند. از آنجایی کشور ایران آب و هوایی خشک دارد، کمبود آب یکی از مهم ترین مشکلاتی است که در همه دوره ها مردم این سرزمین با آن دست و پنجه نرم می کردند. به همین خاطر معماران و مهندسان ایرانی به فکر راه چاره ای برای حل این مشکل بودند که آب انبار ها بر اثر همین نیاز ساخته شدند و حاصل نبوغ معماران ایرانی است. از این آب انبار ها به عنوان مخزنی برای ذخیره آب استفاده می شد و به طوری ساخته می شدند که آب در آن ها دچار گندیدگی و آلودگی نشود. آب انبار بلور در دوره قاجاریه و توسط میرزا حسین وزیر ملقب به بلور ساخته شده است. این اثر تاریخی در تاریخ ۲۳ مرداد ۱۳۷۸ با شمارهٔ ثبت ۲۳۶۶ در لیست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این بنا به سبب اهمیت در نزدیکی بنا های عالم المنفعه‌ای چون مسجد ششناو، گرمابه فم و تکیه زاغرم و همچنین امامزاده محمد فم قرار دارد.
تاریخچه آب‌انبار
همانطور که در قسمت قبل توضیح داده شد این بنا در دوران قاجار و در زمان حکومت ناصرالدین شاه ساخته شده است. میرزا حسین وزیر که یکی از وزرای ناصر الدین شاه بود، به علت اینکه چهره ای سیاه داشت، شاه به اون لقب بلور داده بود که این اسم بر روی وی ماند و به این نام شهرت پیدا کرد. او به کمک برادرش میرزا ابوالقاسم این آب انبار را ساخت و وقف عام کرد تا مردم برای تامین آب شرب خود از آن استفاده کنند. این آب انبار تا 40 سال پیش نیز مورد استفاده قرار داشت ولی پس از آن که هر خانه ای دارای یخچال شد این بنا نیز کاربری خود را از دست داد. در سال 1373 کار مرمت آب انبار انجام شد و پس از آن از این سازه به عنوان موزه مردم شناسی و نمایشگاه صنایع دستی استفاده کردند. روال کاری این آب انبار به این صورت بوده است که ماهی یک بار از طریق سیستم فاضلاب، آب مخرن را خارج می کردند و عمل پاکسازی و گندزایی انجام می‌شد تا آب شرب سالم در اختیار مردم قرار گیرد.
ساختار آب‌انبار بلور
مساحت این ساختمان حدوداً 450 متر مربع می شود که برای ورود به آن باید از 24 پله پایین رفت و خود را به مخزن رساند. در مخزن آب انبار حدود 18 ستون دارد که وظیفه بر پا نگه داشتن سقف را بر عهده دارند. سقف این آب انبار به صورت گنبدی شکل ساخته شده و مصالحی مانند سنگ در آن به کار رفته است. همچنین در قسمت مخزن آب انبار دوازده ستون آجری و هجده رابط متصل به دیوار با بیست گنبد خانه کوچک بر فراز ستون ها قراردارد که قطر ستون ها به یک متر می رسد. در سقف آن، دریچه هایی دیده می شود که وظیفه تهویه و خنک کردن فضا را بر عهده دارند، علاوه بر این دو بادگیر بر روی سقف در جهت های شرق و غرب وجود دارند که آنها نیز باعث چرخش باد در آب انبار می شوند. بخش ورودی و محل برداشتن آب آن با طاق نمایی که با آجر های قرمز و آبی لعابدار و تزئینات رسم بندی تزیین شده پوشش یافته است. مصالح عمده ای که در ساخت این آب انبار به کار برده شده است شامل سنگ و آجر با ملات گچ و آهک می شود.
راه های دسترسی به آب‌انبار
آب‌انبار بلور در شهر تفرش و در محله زاغرم قرار دارد، برای رفتن به شهر تفرش می توانید بلیط اتوبوس را به صورت آنلاین از مستر بلیط تهیه کنید و سپس با وسایل نقلیه عمومی موجود در شهر خود را به این مکان تاریخی برسانید.
بازدید از آب‌انبار بلور
امروزه این بنا تبدیل به موزه مردم شناسی شهر تفرش تبدیل شده است و برای دیدن آن باید هزینه ای اندک را پرداخت کنید. زمانی حدود یک تا دو ساعت برای بازدید از این محل کافی به نظر می رسد.
دیدگاهتان را بنویسید