آتشکده برزین مهر کجاست؟ این آتشکده در دوره پیش از اسلام، عهد ساسانی در ناحیه ریوند قرار داشته و یکی از سه آتشکده مهم زرتشتیان به شمار می آید. ریوند دهستانی از توابع بخش مرکزی شهرستان نیشابور در استان خراسان رضوی ایران است.
این ناحیه به خاطر بناهای تاریخی و پیوند با ریوند باستانی نیشابور، از سر شناسی و شهرت زیادی برخوردار است. آتشکده برزین مهر حدود ۵۰ کیلومتر از شهر سبزوار به سمت شمال غرب فاصله دارد، که برای دیدن این آتشکده باید از سخت ترین مناطق جغرافیایی یعنی ارتفاعات خراسان عبور کنید. در نیشابور جاذبه های باستانی بسیاری وجود دارد، پس اگر روزی با تهیه بلیط اتوبوس نیشابور به این شهر زیبا سفر کردید، بازدید از جاذبه های تاریخی اش را که یادگاری از تمدن ایران باستان می باشد را فراموش نکنید.
برزین مهر در زبان پهلوی به نام آتور بورگین میتر خوانده می شود که به معنای آتش مهر بالنده است. این آتشکده در ارتفاع ۲۰۶۱ متری از سطح دریا و در کوهستان ریوند بین شاهرود، سبزوار و در حوالی روستای فشتنق قرار گرفته است.
برخی هنوز در این که این آتشکده همان برزین مهر است یا خیر، شک دارند ولی محققان و کارشناسان احتمال می دهند که این آتشکده همان آتشکده برزین مهر باشد ولی محل شهر باستانی کاملا مشخص نیست. در ادامه با مجله مستر بلیط همراه باشید تا شما را بیشتر با این جاذبه آشنا کنیم.
تاریخچه آتشکده برزین مهر
وجود تاریخ ساخت آتشکده برزین مهر بسیار کهن است به طوری که به زمان زرتشت بر می گردد و نشان دهنده این است که این شهر قبل از اسلام از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده است و در حال حاضر اغلب مردم معتقدند که این آتشکده به طبقه کشاورزان تعلق داشته است. در شاهنامه فردوسی نیز نام این منطقه به صورت ریونیز آمده است و قدمت آن حدود ۵۰۰۰ سال بیان شده است.
آتشکده سبزوار بر روی قله کوهی قرار دارد و دور تا دور آن را بناهای دیگری احاطه كرده و به این ترتیب دسترسی به آن بسیار سخت است. به علت این که محققان هنوز اطمینان کامل ندارند که این همان آتشکده برزین مهر است، بر روی ۴ اثر دیگر هم شک دارند که شاید یکی از آن ها آتشکده برزین مهر باشند.
با توجه به وجود داشتن گیاهی به نام ریواس در اطراف این بنا، تخمین زده شده که قدمت آن مربوط به دوره هزاره اول تا سوم قبل از میلاد است و مردم آن زمان در مراسم آیینی و مذهبی با استفاده از این گیاه نوشیدنی به نام هومه درست می کردند و می نوشیدند.
در دوران ساسانیان سه آتشکده مهم وجود داشته است که هر کدام از این ها مخصوص افراد خاصی بودند. آتشکده برزین مهر به چهار طاقی یا خانه دیو نیز شهرت دارد. از نظر و باورهای اساطیری ایرانیان باستان پنج گونه آتش مقدس وجود دارد که برزین مهر یکی از آن هاست. آتشکده برزین مهر که یکی از جاذبه های تاریخی شهرستان سبزوار می باشد، در تاریخ ۱۰ مهر ۱۳۸۰ با شماره ثبت ۴۰۳۵ به فهرست آثار ملی کشور اضافه شده است.
نقشه و قسمت های مختلف آتشکده برزین مهر
در حال حاضر از این آتشکده قدیمی در نیشابور چیز زیادی باقی نمانده، اما قطعا در زمان قدیم مانند هر چهار طاق دیگری جزء الزامات چهار طاق های ساسانی محسوب می شده است.
آتشکده برزین مهر دارای دو دهلیز است که مدخل اصلی با گذر زمان مسدود شده است، بنا به گفته برخی از بومیان منطقه ادامه این دهلیز به معبدی که همان آتشکده معروف آذر برزین مهر است، منتهی می گردد. این بنا به شکل چهار طاق در آمده که سازنده آن با الهام گرفتن از طبیعت آن را ساخته است.
در زمان قدیم برای وارد شدن به این چهار طاق از سمت شرق به داخل آن می رفتند اما برای رفتن به سمت تالار آن باید از درب های ورودی شمالی و جنوبی اقدام می کردند. حدود ۲۰ سال پیش در کنار این آتشکده راه پلکانی بسیار زیبایی قرار داشت که به پایین رودخانه می رسید اما این بنای قدیمی با این که تا حدودی تخریب شده، هم چنان دارای ارزش و زیبایی های به خصوص خودش می باشد.
راه های دسترسی به آتشکده برزین مهر
قبل از گفتن هر چیزی اگر با این مسیر آشنایی ندارید، از تنها رفتن پرهیز کنید زیرا این راه بسیار پر فراز و نشیب می باشد. شما می توانید در روز های تعطیل از اهالی روستاهای آن اطراف کسی را به عنوان راهنما همراه خود ببرید تا در راه سرگردان و گمراه نشوید.
پس از رسیدن به روستای فشتنق که نزدیک ترین روستا به آتشکده یا خانه دیو می باشد، باید یک راه سخت و کوهستانی که حدود ۴۵ دقیقه طول می کشد را طی کنید تا به یک تپه سنگلاخ که ۲۰۰ متر ارتفاع دارد برسید. این تپه در یک دره بزرگ به نام دره کوه یوز پلنگ قرار گرفته که رودخانه ریوند از آن جا عبور می کند.
اگر پیاده به سمت این آثار تاریخی حرکت کنید، حدود ۳ تا ۴ ساعت طول می کشد تا به مقصد برسید، از این رو پیشنهاد می کنیم حتما برای خود و افرادی که همراه تان هستند اسب یا قاطر کرایه کنید تا مسافت طولانی شما را خسته نکند.
من سبزوار هستم. یکی دیگه از مسیر ها از روستای زردکوهی هست که پیاده روی طولانی تری داره ولی ساده تر هست و از کنار رودخانه عبور میکنه.