شهرستان مهاباد در استان آذربایجان غربی قرار دارد و یکی از دیدنی ترین مقاصد گردشگری کشور به شمار می آید. این محدوده کرد نشین با توجه به قدمت تاریخی و عمر طولانی اش جاذبه های بسیاری را تقدیم صنعت توریسم ایران کرده است. خاندان با نفوذ مکری با مکریان که در بین قرن های 9 تا 13 قمری در حوالی دریاچه ارومیه، ساکن بودند، این شهر را به عنوان مرکز حکومت منطقه ای خود انتخاب کردند. به همین علت در طول سده های گذشته، همواره توجه زیادی به آن معطوف بوده است. سابقه حضور انسان ها در مهاباد به چندین سال پیش از ورود آریایی ها و دوره مادها بازمی گردد. با این تفاسیر دور از انتظار نیست که در چنین مکانی با یک محوطه باستانی ارزشمند رو به رو شویم. منطقه برده کنته، از جمله جاهای توریستی ای است که بازدید از آن برای همه افراد لذت بخش خواهد بود. قدم زدن در فضایی که اجداد ما و اقوام اولیه در آن جا حضور داشتند، بی شک احساسات متفاوتی به همراه خواهد داشت. ادامه مجله مستر بلیط را به معرفی کامل تر منطقه باستانی برده کنته اختصاص داده ایم، برای آشنایی با آن تا انتها همراه ما باشید.
تاریخچه منطقه باستانی برده کنته
بر اساس بررسی های باستان شناسان و تحقیقات گسترده آن ها این طور به نظر می رسد که این منائیان بودند که برده کنته را ساختند. سرزمین مننا یا ماننا به عنوان بخشی از تشکیلات قوم های لولویان و کوتیان در هزاره نخست پیش میلاد قدرت را در جلگه دریاچه ارومیه به دست داشتند. درباره آن ها چندان اطلاعات دقیق و موثق زیادی در دست نیست. با این حال روشن است که حکومتی قوی بودند و به طور همزمان با مادها، بر گوشه ای از ایران فرمانروایی می کردند. مادها در داخل کشور و آشوری ها در همسایگی مرزهای کشور، از مهم ترین رقبای منائیان محسوب می شدند. تا به امروز مشخص نشده که واقعا کاربرد این منطقه باستانی کشف شده چه بوده است اما حدس هایی وجود دارند که احتمال آتشکده بودن آن را تقویت می کنند. شواهد بدست آمده هرچند اندک هستند اما بیان می کنند که امکان دارد برده کنته در واقع فضایی برای نیایش و برگزاری مراسم های مذهبی و آیینی بوده باشد. یعنی مردم در خود محدوده مورد نظر، مسکن نداشتند؛ بلکه تنها در مواقع خاص و برای اجرای برنامه هایی چون نیایش های دسته جمعی یا عبادت به آن مراجعه می کردند. در اطراف، قطعه های سنگی عظیم الجثه ای تقریبا به شکل پله، پیدا شده اند که حدس زده می شود؛ جایگاه مخصوص آتش افروزی بوده اند. علی رغم اینکه برخی شواهد از فرضیه آتشکده بودن آن حمایت می کنند، شماری از باستان شناسان و کارشناسان اعتقاد دارند که نمی توان به یقین درباره کارکرد این محوطه صحبت کرد. به همین علت تا به این لحظه با ابهامات بسیاری رو به رو هستیم.
وجه تسمیه منطقه باستانی برده کنته
برده کنته واژه ای کردی و چند بخشی و معرب از برد و کن است که به ترتیب معنای سنگ و حفره دارد. ته، نیز به عنوان پسوند قرار گرفته تا ترکیبی مفهومی بسازد. در نتیجه برده کنته یعنی سنگ دارای حفره یا کنده کاری شده است؛ با توجه به ظاهر محل، اشتباه به نظر نمی رسد. محققان معتقد هستند که این اسم به تقدس و اهمیت سنگ در عصر فرمانروایی مانایی ها و اورارتویی ها اشاره دارد. البته باید ذکر کرد که عده ای از زبان شناسان موافق چنین ترجمه و برداشتی نیستند و معنای سنگ کهن و قدیمی را درست می پندارند. در ادامه هم عنوان می شود که بعید نیست که نام اصلی بنا چیز دیگری بوده باشد؛ که در طول سال ها و با از بین رفتن آن حکومت ها، به مرور به فراموشی سپرده شده و این نام یعنی برده کنته، به مرور جایگزین اسم واقعی گشته است.
نقشه و معرفی بخش های مختلف
هرچند نباید از قدمت فوق العاده زیاد این محوطه باستانی صرف نظر کرد؛ باید اعتراف کنیم که چندان ظرافتی در احداث معبد احتمالی به چشم نمی خورد. گذر سال های طولانی نیز مزید بر علت شده تا بسیاری از قسمت ها فرسایش یافته و ساده تر به نظر برسند. نمای کلی فضا به صورت دو بخش یا تپه شمالی و جنوبی است که تقریبا روی هم قرار گرفته اند؛ چندین پلکان آن ها را به هم متصل کرده و در مجموع ارتفاع آن، 1300 متر از سطح دریا بالاتر است. به همین خاطر قابل حدس است که چه منظره قابل توجهی را پیش روی مردم قرار می داده است؛ نمای مشرف به شهر یکی از ویژگی های حائز اهمیت آن محسوب می شود. شکل این ساختمان عظیم شباهت های محسوسی با معابد باستانی دارد. با این وجود برخی اذعان می کنند که با توجه به قسمت های مستطیلی مکشوف و بخش های تو در تو، بعید نیست که با یک انبار باستانی برخورد کرده باشیم. به هر ترتیب کاوش ها همچنان ادامه دارند تا لحظه ای که نتایج قطعی و قابل اعتماد به دست بیایند. با پیگیری پله ها به قسمتی خواهیم رسید که یادآور یک دژ یا عبادتگاه است. تخریب زیادی که در طول هزاران سال بر دل سنگ های تماشایی و مرموز برده کنته نشسته؛ باعث شده است تا نتوان به وضوح نمای اصلی و واقعی سازه را شبیه سازی کرد.
شروع کاوش ها
ورود نخستین تیم هایی که برای کاوش در منطقه اعزام شدند به تاریخ 1969 میلادی مربوط است. ولفرام کلایس که یک باستان شناس آلمانی مشهور بود، در 1959 به ایران آمد تا تحقیقات خود را گسترش دهد. او به طور تخصصی به پژوهش درباره تمدن اورارتو یا پادشاهی آرارات می پرداخت. اقدامات کلایس بسیار گسترده بود و نتایج پر باری را برای ایرانیان به جا گذاشت. ده سال پس از ورودش به ایران و بعد از تمام کشف های مهمی که در تخت سلیمان یا مسجد سلیمان به انجام رسانید؛ به مهاباد آمد. او بر این باور بود که برده کنته به اورارتوها تعلق دارد و جزء آثار معماری آن ها به شمار می آید. نقشه راه ها و تحقیقات اولیه ای که این باستان شناس آغاز کرد؛ مسیر را برای کشف های تازه تر هموار تر نمود. در سال 1391، کارشناسان ایرانی موفق شدند تا سفالینه های ارزشمندی را از دل خاک های آن جا بیرون بکشند. بررسی روی شئ های کشف شده ادامه داشته و مالکیت منائیان بر منطقه را تا حدود زیادی تایید می کنند. هرچند هنر دست اقوام مانایی بسیار ساده بوده است اما هنوز هم از توانمندی آن ها حکایت دارد.
ثبت ملی منطقه باستانی برده کنته
محوطه باستانی نام برده در سال 1364 شمسی به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسمی رسد. با این حال هنوز هم نگرانی های بی شماری درباره آن وجود دارد. واقع شدن در نزدیکی جاده و رسیدگی های نه چندان مناسب مسئولین، سبب شده است تا حفاری های غیر مجاز آسیب های جدی به مکان وارد کنند. امید است تا چنین فضاهای تاریخی و مهمی مورد توجه بیشتر و مطلوب تری قرار گیرند تا برای بازدید نسل های آینده نیز باقی و استوار بمانند.
شرایط بازدید از منطقه باستانی برده کنته
مستر بلیط پیشنهاد می کند اگر به دنبال انتخابی منحصر به فرد و متفاوت برای گشت و گذار هستید؛ از این مورد غافل نشوید. بازدید از منطقه برده کنته برای عموم، کاملا رایگان است و می توانید هر زمان که تمایل داشتید تنها با صرف زمانی تقریبا دو ساعته از تمام محوطه دیدن کنید.
آدرس و راه های دسترسی با وسایل مختلف
شهر مهاباد با منظره چشم نواز کوه ها محاصره شده است و طبیعتی بی نهایت زیبا و تماشایی دارد. آب و هوای عالی را هم که به جاذبه های مهم آن اضافه کنید، درمی یابید که با مقصدی استثنایی رو به رو هستید. برای رسیدن به آن جا لازم است تا همین حالا تنها یک بلیط اتوبوس مهاباد را بخرید و راهی تجربه ای به یاد ماندنی شوید. محدوده برده کنته، حدودا در 7 کیلومتری شهر قرار داشته و دسترسی به آن با خودرو به راحتی میسر است. دخمه فقرگاه و دشت شهرویران نیز در نزدیکی آن واقع شده و قابل بازدید هستند.
آدرس: استان آذربایجان غربی، محدوده شمالی شهرستان مهاباد، حوالی روستای یوسفکند.
دیدگاهتان را بنویسید