نقش برجسته آنوبانی نی؛ معرفی + راه های دسترسی

سرپل ذهاب واقع در غرب زاگرس مرکزی، منطقه ای مرزی میان ارتفاعات زاگرس و دشت های پست میان رودان است. این منطقه به دلیل موقعیت ممتاز و قرارگیری در امتداد شاهراه خراسان بزرگ از سوی برخی از شرق شناسان دروازۀ آسیا و زاگرس نامیده شده است. در متون میان رودانی برای سرپل ذهاب نام های گوناگون ذکر شده است.

در دوره‌ی اکد به مکان هایی با عناوین «خلوان»، «خلمان» و «حلوان» اشاره شده است. این اسامی نَه تنها نامی برای یک منطقه‌ی جغرافیایی است، بلکه نام رودخانه ای است که امروزه به نام رودخانه‌ی «الوند» شناخته می شود. این رودخانه در امتداد غربی به رودخانه‌ی دیاله می پیوندد و در متن کودوروی بابلی – کاسی یافت شده در سرپل ذهاب با نام رودخانه‌ی «توران» به آن اشاره شده است.

همانطور که تا کنون متوجه شدید این منطقه دارای تاریخ بسیار غنی و از جمله شهرهای ایران است که در بیشتر دوره های تاریخی افرادی در آن مستقر بودند. بخاطر همین موضوع در آن آثار تاریخی گوناگونی وجود دارد که قدمت برخی از آنها به بیشتر از 1000 سال می رسد.

اگر دوست دارید سفری به شهر تاریخی سرپل ذهاب داشته باشید بهتر است در مورد جاذبه های گردشگری آن اطلاعاتی کسب کنید؛ در این بخش از مجله مستر بلیط درباره نقش برجسته آنوبانی نی اطلاعاتی در اختیار شما قرار می دهیم.

معرفی نقش برجسته آنوبانی نی

این اثر تاریخی در شهر سرپل ذهاب استان کرمانشاه قرار دارد و قدمت آن را مربوط به 2000 سال قبل از میلاد مسیح می دانند. کتیبه ای در کنار این نقش برجسته قرار دارد و به استناد آن، نام کوهی که نقش برجسته بر روی آن حک شده و اکنون در حاشیه‌ی شمالی شهر سرپل ذهاب واقع شده، باتیر است.

رودخانه الوند از میان دشت سرپل ذهاب و کوه باتیر عبور می کند. در دو سمت تنگه، اولین بار راولینسون دو نقش برجسته را در سال 1836 شناسایی و سپس منتشر کرد.

اما این هر دو نقش برجسته، یعنی نقش برجسته آنوبانی نی و ایدین سین، دارای کتیبه های بسیار مهمی هستند که نخستین بار هرتسفلد آنها را شناسایی و به سبب تشابه، آنها را با نام های آنوبانی نی 1 و 2 معرفی کرد. ادزارد در سال 1973، بر اساس عکسی که ترومپلمن تهیه کرده بود، ترجمه ای از کتیبه آنوبانی نی منتشر کرد.

یکی از مهم ترین نکاتی که در کتیبه نقش برجسته آنوبانی نی می توان مشاهده کرد ذکر  نام کوهی به نام باتیر، که نقش بر سینه آن حکاکی شده، است.

کتیبه نقش برجسته آنوبانی نی

متن کتیبه ای که در کنار این نقش برجسته قرار دارد توسط افراد زیادی ترجمه شده ولی برخی از قسمت های آن از بین رفته است. در ادامه ترجمه بخش هایی که سالم باقی مانده، آورده شده است. آنوبانی نی نام چند خدا را در متن کتیبه آورده است که برخی از آ نها شکسته و برخی دیگر ناخوانا هستند.

«آنوبانی نی، شاه قدرتمند، شاه لولوبوم، تصویری از خودش و تصویری از الهه ی عِشتر در روی کوه باتیر برپا ساخته است. او، کسی که این دو تصویر را مخدوش حذب/ آسیب بزند و کتیبه را ممکن است خدایان آنوم و سین و عِشتر و ادد و نینلیل و انلیل و شَمَش و آنتوم و آنوم … ممکن/می تواند است خدایان نرگال […] و سرور […] […]خدای بزرگ و… نفرین بدی به او متحمل کند. می توانند تخم/ ساله او را از بین ببرند. دریای بالایی و پایینی که … و آن ممکن … و… و… ممکن …نام خودش ممکن؟…، …، ممکن است آن نه… ممکن است او در برابر مردم خودش منفور شود. آنوبانی نی در این زمان به یک فرمانروای قدرتمند تبدیل می شود».

در بهار سال 1380 دو کتیبه جدید بر روی نقش برجسته شناسایی شد؛ یکی بر روی بازوی فردی که در زیر پای آنوبانینی قرار گرفته و دیگری بر روی بازوی اولین فرد اسیر در ردیف پایین که کلاه کنگره داری دارد. این نوشته ها احتمالا نام آنها بوده است.

لولوبی ها چه کسانی بودند؟

سرزمین لولوبوم  یا مردمان لولوبی  در اسناد تاریخی و ادبی میان رودان، مردم نواحی کوهستانی شرق توصیف شده است. لولوبونا  نخستین بار در متون دورۀ سلسله های اولیه که از تل ابوصلابیخ به دست آمده و سپس در متون اکدی تل گیسور مشاهده می شود و به نظر می ر سد نام شهری از شهرهای لولوبوم بوده باشد.

در دورۀ بابل قدیم، از اصطلاح لولیم  و لولوم  برای نامیدن مردم خارجی کوه های شرقی نیز استفاده شده و بنابراین تعیین مکان دقیق سرزمین آنان دستخوش پیچیدگی شده است. بنا بر متون جغرافیایی سارگن اکدی، سرزمین لولوبی در حد فاصل اورونا، که احتمالا در محل تلاقی زاب و دجله و سرینو، احتمالا سنندج کنونی، و مناطق جنوبی دریاچه زریبار و دریاچه ارومیه قرار داشته است.

به گواه نقش برجسته آنوبانی نی و کتیبه آن، لولوبی ها توانسته بودند در یک دورۀ زمانی هرچند کوتاه حوزه نفوذ خود را به صورتی متمرکز و یکپارچه در مرزهای شرقی میان رودان و در امتداد شاهراه خراسان بزرگ گسترش دهند و این احتمالا به کمک نیروی های نظامی بوده است.

ساختار نقش برجسته

در نقش برجسته ی آنوبانی نی، وی درحالی که یکی از اسرا را در زیر پای خود قرار داده حلقه ی قدرت را از عِشتر دریافت می کند. آنوبانی نی در این نقش برجسته، همانند سنگ یادمان نو یافته در سراب سِیخان در شمال سرپل ذهاب، در دست راست خود عصا/ اسلحه ای دارد که نماد اعتبار و مشروعیت وی نیز هست.

شاه در دست چپ نیز کمانی دارد. در پشت سر عِشتر نیز دو نفر از اسرا به چشم می خورند که به صورت زانو زده و عریان منتظر مجازات از سوی آنوبانی نی هستند. در ردیف پایین نیز شش نفر از اسرا  که آ نها نیز عریان هستند، به چشم می خورند و دستان آ نها از پشت بسته شده است.

نقش فردی که در ابتدای ردیف پایینی ایستاده و کلاه کنگره دار او را از سایر اسرا جدا کرده است، با توجه به ظاهر آن و نیز با توجه به مخدوش کردن بخشی از کتیبه، به احتمال فراوان در زمانی دیگر به نقش برجسته آنوبانی نی اضافه شده است.

راه های دسترسی به نقش برجسته

همانطور که گفته شده این نقش برجسته در حاشیه شمالی شهر سرپل ذهاب قرار دارد، بنابراین اگر قصد دیدار از این اثر را دارید باید به این شهر سفری داشته باشید. این سفر را می توانید با خرید بلیط اتوبوس سرپل ذهاب انجام دهید؛ برای تهیه بلیط می توانید از مستر بلیط کمک بگیرید. از آنجایی که این اثر در نزدیکی شهر قرار دارد دسترسی به آن به راحتی امکان پذیر است و مشکلی برای رسیدن به آن نخواهید داشت.

شرایط بازدید

زمان بازدید از این نقش برجسته بهتر است کفش مناسب به پا داشته باشید زیرا نیاز به کمی پیاده روی برای این کار دارید. پس بهتر است به لباس و کفش مناسب این کار را انجام دهید. زمان بازدید از آن می توانید از دیگر آثار تاریخی این شهر نیز دیدن کنید.