برج علاءالدین؛ معرفی+راه های دسترسی

برج علاءالدین کجاست؟ شهر ورامین از جمله شهرهای قدیم کشور به حساب می آید که در بسیاری از آثار تاریخی از آن نام برده اند. این شهر در 35 کیلومتری جنوب شرقی شهر تهران قرار دارد و از سمت شمال به دامنه های جنوبی البرز و لواسانات، از سمت جنوب به کویر نمک، از غرب به غار فشاپویه و از سمت شرق به گرمسار می رسد.

سه عامل جغرافیایی دشت کویر، رشته کوه های البرز و بادهای مرطوب و باران زا در آب و هوای این منطقه تاثیر گذار است و موجب شده دارای آب و هوائی معتدل و گرم و خشک داشته باشد.

وجه تسمیه نام آن به طور دقیق مشخص نیست ولی در برهان قاطع در این مورد چنین آمده است: «ورام بر وزن سلام، چیزهای سهل، سبک و کم وزن را گویند و نام شهری است از ملک ری که به ورامین شهرت دارد». اگر از دوستداران تاریخ ایران هستید می توانید با دنبال کردن این مطلب  در مجله مستر بلیط اطلاعاتی درباره برج علاءالدین ورامین کسب کنید.

معرفی برج علاءالدین

در شمال مسجد جامع و در کنار میدان اصلی شهر واقع شده ست، سون هیدن محل آنرا نزدیک بازار و جنب باغ ذکر کرده است. برج علاءالدین یکی از بناهای باستانی این شهر است که قدمت آن به زمان ایلخانیان و قرن هفتم هجری بر می گردد. در این برج حسن علاءالدین یکی از حاکمان ری دفن شده است.

این بنا پس از مرگ وی و به دستور فرزندش فخرالدین بر روی مزار وی احداث شده است. تاریخ اتمام ساخت برج به سال 688 هجری قمری که مصادف با اواخر سلطنت ارغون خان است، بر می گردد. برخی از مورخان اینکه قبری در این مکان وجود داشته باشد را رد کرده اند و بعضی دیگر معتقدند که قبری که متعلق به فردی رهگذر است در این بقعه قرار دارد.

این برج از قدیمی ترین برج های مقبره ای در ایران است. در بناهایی که به این شکل ساخته می شود اجساد در سرداب هائی نگهداری می شوند تا از تخریب آنها جلوگیری شود و در همچین بناهائی کم تر می توانید نشانی از قبر بیابید.

معماری برج علاءالدین

سبک معماری این برج که در رامین قرار دارد بر گرفته از سبک معماری دوران سلجوقی و مصالح به کار رفته در آن آجر، گچ، گِل و کاشیست که فواصل آجرها با بند کشی استامپی پر شده است. البته این سبک معماری از زمان قبل از عصر ساسانی وجود داشته است و در دوران سلجوقی تغییراتی در آن ایجاد شد.

معماری بناهائی از این دست تقلیدی از شکل چادر است که گنبد آنها به صورت نوک تیز و رو به بالا است. این بنا شباهت زیادی به مقبره های سلطنتی دارد و وجه اشتراکی با بناهای مذهبی ندارد.

از ویژگی های منحصر به فرد این برج می توان به تزئینات خارجی آن اشاره کرد که ترکیبی از کاشی های فیروزه ای و شمسه های آجری که دارای ترکیب رنگ فیروزه ای، لاجوردی و آجری رنگ است.

پلان آن از داخل دایره ای و از خارج با 32 پَر ستاره ای شکل است. مقبره از نمای بیرون شامل دو قسمت بدنه به ارتفاع 15 متر و گنبد دو پوسته آجری است. گنبد داخلی بدون واسطه روی استوانه برج ساخته شده و پوشش خارجی به واسطه سه کنجها روی پره‌ها استقرار یافته است و ارتفاع آن 5 متر است.

آجر چینی گنبد به شکل رگه چین اجرا شده است و در خارج بنا در قسمت گیلوئی ها (فاصله بین طاق عمارت و دیوار بر روی آن گچ کاری و نقاشی می کنند) از کاشی کاری به صورت مقرنس و کتیبه کوفی استفاده شده است.

داخل بنا به شکل استوانه و عاری از تزئینات است. دیوارهای داخلی ابتدا با آجر پوشیده شده سپس در مرحله بعدی سفید کاری بر روی آنها انجام شده است. داخل برج دو طبقه است که در زیر محوطه اصلی سرداب چلیپا شکل ( که نماد بخت خوب و تولد دوباره است) با طاق ضربی و چهار ترک به ارتفاع 192 سانتی متر وجود دارد. هر یک از بازوهای چلیپا با طاقی ضربی پوشیده شده که تداوم این پوشش در بخش میانی طاق، چهار بخش مرکزی را ساخته ‌است.

کتیبه برج علاءالدین

در زیر گلوئی و در انتهای ارتفاع دندانه های برج کتیبه ای به خط کوفی قرار دارد. دو حاشیه بالا و پائین کتیبه را قاب گرفته و متن آن که از جبهه جنوبی آغاز می گردد به صورت پیوسته و بدون هیچ گونه حاشیه جدا کننده در محل تیزه و حد فاصل پره ها در اضلاع مختلف دندانه های برج ادامه می یابد، حروف از قطعات آجر تراشیده با طرح هایی شبیه برگ مزین شده است.

یکی از بهترین مثال ها در تداوم کاردبرد خط کوفی گُل و برگ دار بعد از قرن ششم هجری و حمله مغول است و علاوه بر ارزشی که از نظر کتیبه شناسی داراست انتساب تاریخ و عملکرد بنا را نیز مورد تایید قرار می دهد. این کتیبه چندبار توسط پژوهشگران مختلف به زبان فارسی و انگلیسی ترجمه شده است.

متن روی کتیبه به این شرح می باشد:

«بسم الله الرحمن الرحیم… ذکره… امره… الاسلام… الانام علاءالدوله و دین رکن الاسلام و المسلمین کهف العتره المرتضی ابن المولی الاعظم فخرالدوله و دین حسن الحسینی الورامینی رضوان الله علیه و (علی) ارواح اجداده مغن الاکام بحمد و آله مصابیح العلام توفی فی اربع صفر سنه خمس و سبعین و ستمایه و تم هذه القبه فی سنه ۶۸۸، الورامینی رضوان الله علیه و علی ارواح اجداده مفن الاکام به محمد و آله مصابیح الظلام».

ترجمه این کتیبه به فارسی به صورت زیر است:

«به نام خداوند بخشنده و مهربان… علاءالدوله و دین تکیه‌گاه اسلام و مسلمین آرامگاه فرزند مرتضی پسر مولای بزرگوار، فخرالدوله و دین حسن حسینی ورامینی که خداوند به حق محمد و آل محمد که چراغ هدایت هستند بهشت را جایگاه او (علاءالدین) و اجدادش فرماید در هفته اول صفر سال ۶۷۵ وفات کرد و این بنا در سال ۶۸۸ به پایان رسید. ورامینی (که خداوند بحق محمد و آل او که کلید (چراغ) در تاریکی‌ها هستند) بهشت را قسمت او و اجدادش بفرمایید».

راه های دسترسی به برج علاءالدین

این برج در خیابان مسجد جامع شهر ورامین که در مرکز شهر قرار دارد، واقع شده است. قرار گرفتن آن در مرکز شهر موجب شده است که دسترسی به آن به آسانی انجام گیرد. برای دسترسی به این برج می توانید از کلیه وسایل نقلیه عمومی که در سطح شهر وجود دارد استفاده کنید.

بازدید از برج علاءالدین

برای بازدید از این برج می توانید در ساعات اداری مراجعه کنید و  با پرداخت هزینه کمی که برای گردشگران ایرانی و خارجی متفاوت است به بازدید از آن بپردازید.