روستای افین کجاست؟ معرفی + راه‌های دسترسی

روستای افین یکی از زیباترین روستاهای استان خراسان جنوبی است. همه ساله گردشگران بسیاری با تهیه بلیط اتوبوس قاین به این شهر سفر می کنند، اگر شما هم جزء همین دسته از گردشگران هستید، بد نیست با این روستای زیبا و دیدنی آشنا شوید.

در واقع چیزی که باعث شهرت و محبوبیت روستای افین در میان مردم شده است، طبیعت زیبا و خانه های قدیمی که هنوز هم بافت تاریخی شان حفظ شده می باشد. روستای افین یک ترکیب بسیار زیبا از همزیستی طبیعت و انسان را پدید آورده و جالب است بدانید که در سال ۱۳۸۴ توانست رتبه پنجمین روستای گردشگری استان خراسان را به خود اختصاص داده است.

 تمامی روستاهایی که در استان خراسان جنوبی قرار دارند ظرفیتی بالا داشته و از لحاظ گردشگری بسیار پیشرفت کرده اند، این روزها مهاجرت اهالی روستا به حداقل رسیده و مردمی که در آن زندگی می کنند با هدف اینکه روستای شان به جایی آباد و زیبا تبدیل شود تلاش های بسیاری می‌کنند.

تقریباً زمانی که نام روستای افین به زبان می ‌آید اکثر مردم که از آن دیدن کردند و یا حداقل اسمش را شنیدند، به یاد زرشک سرخ و خوش عطر و طعمش می ‌افتند.

درباره روستای افین

در واقع این روستا یکی از بزرگ ترین محل های تولید زرشک ایران می باشد جالب است بدانید در خراسان جنوبی به جزء منطقه ‌ای که روستای افین قرار دارد در هیچ جای دیگر تولید زرشک وجود ندارد و حتی زرشک به عمل نمی آید.

این محصول ارزشمند و پرخاصیت اکنون سبب اشتغال زایی در روستای افین شده و بسیاری از اهالی و ساکنین آن مشغول به تولید زرشک می باشند. از دیگر محصولات معروفی که مردم این روستا از طریق آنها به درآمد و اشتغال زایی رسیده اند عبارت اند از عناب، زعفران، انار، خرما و انواع میوه جات.

تمامی محصولات با کیفیتی بی نظیر تولید شده و به دیگر شهرها و کشورها صادر می‌گردند. متاسفانه یکی از مشکلات بزرگ روستای افین کمبود آب است و همین سبب شده تا بر کسب و کار و رونق و درآمد شان به لحاظ تولید محصولات تاثیر بگذارد و موجب شود که رشد محصولات باغات شان کاهش یابد.

به طور کلی می توان گفت بیشتر روستاهایی که در استان خراسان جنوبی قرار دارند و دارای طبیعتی بکر بوده و می توانند در جذب گردشگر بسیار موفق باشند. در ادامه با مجله مستر ‌بلیط همراه باشید تا شما را بیشتر با این روستای زیبا و خوش آب و هوا آشنا کنیم.

روستای افین در ۸۵ کیلومتری ضلع جنوب شرقی شهرستان قاین قرار دارد. این روزا دارای چندین اثر تاریخی و قدمتی می ‌باشد. مسجد جامع، خانه هایی با بافت تاریخی و قدیمی، قلعه های کاهگلی، کاروانسراهای متعدد، حوض ها و برج های قدیمی و همچنین آسیاب های آبی از جمله جاذبه های تاریخی هستند که این روستا در خود گنجانده است. وجود درختچه های زرشک و همچنین همجواری با ارتفاعات و کوهستان‌ ها سبب شده تا افین از لحاظ طبیعت و زیبایی جلوه های بی نظیر داشته باشد.

با آنکه فین یکی از برترین روستاهای استان بیرجند و همچنین شهرستان قاین به شمار می‌ رود اما کمتر کسی آن را می شناسد. پس اگر شما هم بارها به شهرستان خوی استان بیرجند سفر کرده، حتی از وجود چنین روستای زیبای خبر نداشته اید در ادامه با مستر ‌بلیط همراه باشید تا شما را بیشتر با این روستای دیدنی و جذاب آشنا کنیم.

روستای افین یکی از بزرگ ترین روستاهای پرجمعیت شهرستان قاین است که متاسفانه در سال‌های اخیر زلزله های بسیاری در این  روستا رخ داده است و موجب رعب و وحشت مردم  شده است. به همین دلیل بسیاری از ساکنین آن به شهرهای اطراف مهاجرت کردند!

افین در واقع مرکز دهستان است و یکی از مهمترین مناطقی است که در شرق شهرستان قاینات وجود دارد. این روستا از لحاظ پایکوهی و بافت قدیمی اش بسیار فشرده و متمرکز است. در سال ۱۳۷۳ یک زلزله بسیار شدید در این روستا رخ داد که پس از آن مسئولین  قاین تصمیم گرفتن یک شهرک کوچک جدید در ضلع شمالی آن یعنی بافت قدیمی افین احداث کنند.

شرایط اقلیمی افین از لحاظ آب و هوای بسیار سرد و خشک است. یکی از دلایلی که یاقوت ‌سرخ یعنی همان زرشک معروف و خوش طعم در آن به خوبی رشد می کند به خاطر همین آب و هوای سرد و معتدل است. به طور کلی آب و هوای افین برخلاف سایر مناطق اطراف آن بسیار با طراوت اما در عین حال خشک و نیمه خشک است.

علت طراوت آب و هوا به این خاطر است که تمامی کوهستان‌ها دور و اطراف آن را احاطه کرده اند یکی از دلایل دیگر آن هم وجود دو رود خروشان و دائمی است که در این قسمت از استان وجود دارد. اگر از شلوغی و همهمه شهر خسته شده اید و دل تان می خواهد چند روزی را در کمال آرامش سپری کنید پیشنهاد می کنیم حتماً سری به این روستای زیبا و سرسبز بزنید و از طبیعت بی نظیر آن نهایت لذت را ببرید.

تاریخچه روستای افین 

اولین چیزی که شاید در خصوص تاریخچه افین نظرتان را جلب می کند نام آن است. در مورد تاریخچه اسم این روستا روایت های بسیاری وجود دارد که ما قصد داریم دو روایت معروف و منطقی تر آن را برای تان شرح دهیم.

در روایت اول به گفته ساکنین قدیمی این روستا به این شرح است که می گویند در گذشته یک مار افعی بسیار بزرگ در کنار همان رودخانه‌های خروشان وجود داشته و زمانی که مردم قصد عبور و مرور از کنار آن را داشتند این مار از لانه اش بیرون می آمد و موجب رعب و وحشت مردم شده است. حتی گفته شده که بسیاری از مردم را بلعیده و به خیلی ها هم آسیب رسانده است، به همین خاطر مردم گرد هم می آیند تا راهکاری برای از بین بردن این مار افعی ارائه دهند.

یک روز یکی از اهالی روستا یکی از الاغ هایش را آغشته به آهک می کند و همچنین یک بار پر از آهک هم بر روی دوش الاغ می ‌گذارد وقتی که الاغ به نزدیکی رودخانه می رود افعی با دیدن الاغ از لانه اش بیرون می آید و او را می بلعد.

این بار پس از بلعیدن الاغ و آهک بسیار تشنه می شود و به سمت رودخانه روانه شده و آب می نوشد و پس از خوردن آب، آهک در بدن شروع به شکفته شدن می‌کند و پس از آن گازهایی تولید می شود بعد از تولید گاز بدن افعی به سرعت باز می کند.

نتیجه آن این می ‌شود که مار پس از چند روزی می ترکد و اینگونه می شود که مردم از شر این مار خطرناک نجات پیدا می ‌کنند. سال ها می گذرد و داستان کشتن این مار افعی دهان به دهان از مردم روستا برای بچه‌ هایشان نقل می‌ شود و سرانجام مردم نام این روستا را افعی می گذارند. پس از گذشت زمانی به جای نام افعی نام این روستا را افین می گذارند.

روایت دیگری نیز وجود دارد که آن هم به نقل قول از افراد قدیمی و ساکنین روستا می باشد که در آن گفته شده، این منطقه در گذشته یک جزیره بیش نبوده که بعد از این که مغول ها به ایران حمله می کنند و دست بر نابودی مردم می زنند بسیاری از ساکنان این منطقه را می کشند با این جزیره تبدیل به یک مکان متعفن می شود. پس به همین خاطر نام تعفن یا متعفن را بر روی این جزیره می گذارند پس از گذشت زمانی به نام افین تغییر پیدا می‌کند. در واقع نام افین از واژه متعفن یا تعاون گرفته شده است.

ظاهر و خانه های روستای افین به دو بخش قدیمی و جدید تقسیم بندی شده که در بافت قدیمی آن اماکن و جاذبه های تاریخی بسیاری وجود دارند که در حالت فشرده و متمرکز جای گرفته اند. بر اساس تحقیقات باستان شناسی و تاریخ های به جای مانده باستان شناسان روستای افین را این‌ گونه توصیف می ‌کنند، که افین در گذشته یک شهر بسیار بزرگ با مردمانی با فرهنگ بوده که همگی از لحاظ مالی بسیار مرفه بودند.

آلفونس گابریل یکی از نویسندگان معروف اتریشی در سفر خود به ایران و بازدید از این روستا می‌ گوید که افین در گذشته یک شهر بزرگ بوده که اکنون به یک ویرانه تبدیل شده است؛ بر اساس نقل قول های موجود در گذشته با نام قرماسین مشهور بوده است. او می ‌گوید که در منطقه افین یک مسجد بسیار قدیمی با خشت هایی که هنوز هم در آن جا پا بر جا هستند وجود داشته است. همچنین از وجود یک نهر با سه آسیاب می گوید که اطراف آن را آبشارهای متعدد احاطه کرده اند. این آبشارها از روی صخره هایی به رنگ سفید و صورتی سرازیر می شده اند. اسکندر کبیر در هنگامی که قوای خود را از هرات می گذراند است از شهر افین هم گذر می ‌کند.

براساس گفته‌های آلفونس گابریل یک مسجد قدیمی در این منطقه وجود دارد که با تحقیقات باستان‌ شناسی مشخص شده است که قدمت این مسجد متعلق به دوره سلجوقی است اما عده ای دیگر بر این باورند که این بنا مربوط به سده سوم تا چهارم هجری می باشد و این یعنی اینکه قدمت این روستا بیش از آن چیزی است که فکر می کنیم.

معرفی قسمت های مختلف

مسجد جامع افین

یکی از اماکن تاریخی و مشهوری که اتفاقاً به ثبت ملی هم رسیده است مسجد جامع افین می باشد. معماری این بنای ماندگار بسیار منحصر به فرد و در نوع خود زیباست، همانطور که در قسمت بالا به آن اشاره کردیم این مسجد یادگاری از دوران سلجوقی است البته بنای فعلی آن بسیار تخریب شده و تنها چیزی که از آن به جای مانده چند دیوار، یک گلدسته و یک ایوان است.

بر اساس تحقیقات باستان شناسی این موضوع کاملاً تایید شده که مسجد در دوره سلجوقیان ساخته شده است اما در دوره‌های بعد از آن هم مردم به این مسجد قسمت‌های افزودند که کاملاً مشهود است. همانطور که گفتیم عده دیگر هم بر این اعتقادند که مسجد جامع افین در سده سوم و چهارم هجری قمری ساخته شده است. با این که اکنون این مسجد خرابه بیش نیست اما هنوز هم زیبایی های خاص خودش را دارد.

سبک معماری این مسجد شبیه به سبک معماری آذری هاست هنوز هم تکه ای از آجر کاری ها و جشنواره هایش وجود دارد. در واقع این مسجد شبیه به مسجد جامع قائنات ساخته شده است. ستون های ایوان اصلی بزرگ هستند و در مرکز ان هم دو شبستان قرار گرفته است.

هر گلدسته حدود ۱۵ متر ارتفاع دارد اما در حال حاضر قسمتی از گلدسته ها ریزش کرده و اکنون ۱۲ متر است. در کنار گلدسته ها یک راهروی پلکانی وجود دارد که به طبقه های بالا منتهی می گردد. در قسمت نمازخانه قسمت بانوان و آقایان کاملاً جدا شده است. منبر مسجد از مصالحی همچون سنگ و گل ساخته شده بر روی آن را با هنر زیبای گچ کاری مزین کردن و در بعضی از قسمت هایی آیاتی از قرآن حک شده است.

 مسجد جامع افین از لحاظ سبک معماری و ظرافتی که در ساخت آن به کار رفته یکی از زیباترین مساجد است که در خراسان جنوبی وجود دارد. ریزه کاری های معماری در جای جای مسجد دیده می شود خصوصاً در قسمت های اطراف ایوان‌ها که با هنر زیبای گچبری و آجر کاری تزیین شده که به آن نقش چلیپا هم می گویند.

 سرتاسر ایوان را با خط زیبا و خوش از سوره نون و القلم حکاکی کردند و در انتهای آن هم یک کتیبه وجود دارد که بر روی آن نام بانی و مسکرترین بنا نوشته شده است. یکی دیگر از قسمت های قابل توجه این مسجد محراب آن است که در کنار ایوان قرار گرفته و با گچ بری خطوط مناقشه هندسی تزیین شده بر روی آن نام هایی به اسم جلال الله و حدیثی از پیامبر اکرم هک شده است.

مسئولین و سازمان میراث فرهنگی شهرستان قاین و همچنین اهالی روستا بیکار ننشسته اند و تصمیم به مرمت و بازسازی این مسجد با قدمت گرفتند و اکنون در حال بازسازی دیوار محیطی شکل صحن  سرای مسجد را احاطه کرده است می باشند. مسجد جامع افین با شماره ۲۱۸۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت ملی رسیده است.

قلعه افین

این قلعه زیبا و تاریخی در بافت تاریخی روستا واقع شده و نقشه آن به شکل دایره ای و یک سردر ورودی بزرگ از جنس سنگ است. این درب سنگی ضخامتی برابر با 10 سانتی متر دارد و قطرش هم یک و نیم متر است.

قلعه افین دارای دو درب خروجی می باشد اگر مواقع اضطراری به وجود بیاید از این دو در عبور و مرور می‌ کنند. جالب است بدانید که در این قلعه هم مسجد و هم مدرسه ای وجود دارد که به شیوه سنتی و با استفاده از مصالحی همچون سنگ و گل ساخته شده اند.

سقف تمام این بنا از جنس چوب بوده و با گز پوشیده شده و چشم اندازی بسیار زیبا به محیط بخشیده است. این بنا هم همانند مسجد جامع نیاز به مرمت و بازسازی دارد. وجود دالان‌های پوشیده از دیگر قسمت های این قلعه می باشند. در اطراف این بنا چند خانه به صورت طبقه وجود دارد که اکثرشان متروکه هستند.

قلعه کوه افین

این مکان تاریخی بر روی ارتفاعات کوه ها بنا شده است و از جنوب غربی شروع شده و تا شمال شرقی امتداد پیدا می کند. از این قسمت و اجزا و عناصر این قلعه می‌توانیم به برج حصار و آب انبار آن اشاره کنیم.

آسیاب آبی افین

در گذشته در روستای افین 5 آسیاب آبی بوده است که متاسفانه در طول این سال ها تخریب شده اند و تنها یکی از آن ها باقی مانده است. آسیاب آبی افین از لحاظ قدمت بسیار تاریخی بوده است و در فهرست آثار ملی هم نیز قرار دارد. این بنا دارای دو گنبد است که با یک راهرو به یکدیگر متصل می شوند.

در یکی از اتاق‌های این آسیاب چندین سکو به صورت مجزا وجود دارد که در گذشته از آن ها برای قرار دادن کیسه غلاتی مانند گندم و جو ارزن از آن استفاده می ‌کردند. در انتهای اتاق هم یک سنگ آسیاب بزرگ وجود دارد سنگی که در بالا قرار گرفته کوچکتر است و حدود ۲۵ سانتی متر ضخامت دارد.

در وسط سنگ هم یک سوراخ به قطر ۱۰ سانتی متر وجود دارد که در گذشته غلات را در آن می ریختند. سنگ پایین که از سنگ بالایی بزرگ تر است و کاملاً ثابت بوده، سنگ بالایی به واسطه یک اهرم متصل به طرح های آسیا بوده است.

برای به حرکت درآوردن این آسیاب به این شکل عمل می کردند که در قسمت بیرونی آسیا یک تنه با قطر ۱۶۰ سانتی متر و همچنین عمق ۹ متر وجود داشته است به حدود ۱۸ متر مکعب هم ظرفیت داشته، در زیر این تنور چند سوراخ ریز درست کردند که نیروی لازم را برای به حرکت درآوردن آسیاب به وجود می آورده است.

مزار چهار گنبد افین

از دیگر جاذبه های تاریخی و گردشگری روستای افین می توانیم به مزار چهار گنبد آن اشاره کنیم. علت اینکه این مکان با چنین نامی معروف است این می باشد که در آن چهار گنبد کوچک وجود دارد. این مکان در واقع یک امامزاده است که در آن امامزاده عمرو بن داوود (ع) دفع شده است. آرامگاه چهار گنبد جزء اماکن مذهبی این روستا به شمار می رود در گذشته شیخ رجب محدث افینی در آن زندگی می کرده است.

 طبیعت زیبای روستای افین

اگر جزء آن دسته از آدم های ماجراجو باشید پس قطعاً از طبیعت گردی در افین لذت بسیاری خواهید برد. یکی دیگر از جنبه های گردشگری این روستا دیدن اماکن سرسبز و باغستان هایش است.

باغستان افین تا حدود ۱۵ کیلومتر می باشد و نمایی از درختچه های بی شمار زرشک در آن خودنمایی می کنند. در این روستا قسمتی هم برای کشاورزی و کشت یونجه و چغندر به کار رفته شده که مخصوص تامین خوراک دام و تقریباً در کنار باغ ها قرار گرفته است.

روستای افین منبع یاقوت سرخ

بد نیست حالا که سری به این روستای زیبا زده ‌اید برای عزیزان تان سوغاتی مناسب و خاص تهیه کنید و چه سوغاتی بهتر از یاقوت سرخ افین. جالب است بدانید که بیشترین زرشک تولیدی کشور را روستای افین در بر می‌ گیرد. اکثر درختچه های زرشکی که در باغات آن وجود دارد ارتفاع حدود ۲ تا ۷ متر دارند و به رنگ قرمز، زرد یا قهوه ای هستند.

برگ های درختچه زرشک بیضی شکل و به صورت دندانه های اره ای شکل هستند و خوشه هایی پر از رشک از آن ها آویخته شده است. همان طور که می دانید زرشک به صورت بیضی شکل بوده و طعمی ترش و خوشمزه دارد. از این یاقوت سرخ برای پخت زرشک پلو، دمنوش زرشک بهره می برند و جالب است بدانید که خاصیت دارویی نیز دارد.

برگزاری نمایشگاه‌های دائمی در روستای افین با هدف جذب گردشگری

 در روستای افین یک نمایشگاه دائمی مردم شناسی وجود دارد که در همان آسیاب تاریخی معروف برگزار می شود. در این نمایشگاه به نمایش ادوات کشاورزی، وسایل مردم افین برای زندگی و همچنین صنایع دستی شان پرداخته شده است. در واقع هدف از برگزاری چنین نمایشگاهی این است که مردم بهتر با ساکنین این روستا آشنا شوند و بدانند که آنها برای زندگی چه سختی هایی را در روستا متحمل می شوند.

نمایشگاه افین در سال ۱۳۸۵ افتتاح شد. در این محل مردم روستا گردهم می آیند و موسیقی سنتی می نوازند و با پوشش محلی مشغول پایکوبی و رقص می ‌شوند. علاوه بر این شما می توانید در این نمایشگاه برای عزیزان تان سوغاتی های ارزشمند تهیه کنید سوغاتی‌های مانند زعفران، زرشک، سبدهای حصیری، کشک‌ زرد، عناب، بادام‌ کوهی، قره ‌قروت، برگ هلو و بادام کوهی.

شرایط بازدید از روستای افین

برای بازدید از این روستای زیبا و جای هیچ نگرانی نیست چراکه بسیاری از مردم فکر می ‌کنند چون روستاها در خارج از شهرها قرار دارند پس رفت و آمد به آن ها ممکن است سخت باشد و یا حتی مجبور شوند یک روز کامل را به آن اختصاص دهند. همین موضوع سبب می شود که نگران اقامتگاه خود باشند.

باید بگویم که برای این موضوع جای هیچ نگرانی نیس، زیرا همانطور که گفتیم افین از لحاظ گردشگری بسیار پیشرفت کرده و در آن اقامتگاه ‌های بومی بسیاری وجود دارد که شما می توانید چند روز را در آن ها سپری کنید. در واقع بهتر است برای بازدید از روستای افین حداقل سه روز وقت بگذارید.

 آدرس و نحوه دسترسی با وسایل مختلف

برای دسترسی به مسیر روستای افین بهتر است که با خودروی شخصی به آن سفر کنید چرا که اتوبوس یا وسایل نقلیه عمومی از این مسیر گذر نمی کند. مگر اینکه تاکسی دربست و یا آژانس بگیرید.

آدرس: خراسان جنوبی، شهرستان زیرکوه، بخش زهان، در فاصله ٨٥ کیلومتری جنوب شرق شهر قاین و ١٨ کیلومتری شمال شهر زهان.