رباط نیگنان؛ معرفی + راه های دسترسی

از جمله یادگارهای پرارزش ایران که از روزگاران کهن به علل نظامی و اقتصادی و مذهبی بنیاد شده و در ادوار مختلف، به تدریج توسعه و گسترش یافته، کاروانسراست. کاروانسرا ترکیبی از «کاروان » (کاربان) به معنی جمعی مسافر که گروهی سفر می کنند و «سرا» به معنی خانه و مکان است که هر دو بخش این کلمه مأخوذ از زبان پهلوی ساسانی است.

کاروانسراها یکی از پیروزی های معماری ایران است و در هیچ کجا همسویی کارکرد و ساختار را از این کامل تر نمی توان دید. شاردن جهانگرد فرانسوی در خصوص اهمیت کاروانسرا در ایران چنین می گوید: «افراد خیر و متدین ساختن کاروانسرا بر راه ها را مقدم بر همۀ خیرات و مبرات می شمارند».

با توجه به موقعیت کویری منطقه بشرویه در استان خراسان جنوبی، کاروانسرا یکی از احتیاجات مسافرین در گذر از بیابان های این منطقه است. به نظر می رسد، تعداد زیادی از کارونسراهای بشرویه مربوط به دوره قاجاریه هستند.

این نکته احتمالا موید آن است که در این دوره، منطقه بشرویه موقعیت از دست رفته‌ی ارتباطی خود را بدست می آورد و این مطلب با سفرنامه های موجود از دوره قاجاریه، درباره بشرویه مطابقت دارد. به طوری که بیشترین سفرنامه های مربوط به بشرویه از همین دوره است.

معرفی رباط نیگنان

رباط نیگنان در روستای نیگنان از توابع بخش مرکزی شهرستان بشرویه واقع شده و موقعیت جغرافیایی آن دقیقا در وسط روستا است. طبق کتیبه موجود در سردر ورودی بنا، تاریخ ساخت آن به سال 1314 قمری می رسد و متعلق به حدود 115 سال پیش است. در این کتیبه نام معمار آن «استاد محمد معمار ولد مراد استاد باقر یزدی» نوشته اند.

با توجه به این تاریخ مشخص می شود که این بنا در دوران قاجار احداث شده است. این اثر در سال 1386 به شماره 20563 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. برای اینکاه بیشتر در مورد این کارونسرا آشنا شوید با ادامه این مطلب از مجله مستر بلیط همراهی کنید.

معماری رباط نیگنان

این بنا با مساحت 2500 متر مربع و در جهت شرقی – غربی ساخته شده است و از نوع کاروانسراهای دو ایوانه است که درب ورودی آن در وسط ضلع شرقی دارد. این ورودی دارای درب چوبی بزرگ و زیبایی است که کتیبه مذکور در بالای آن خودنمائی می کند. پس از ورود به هشتی، تختگاه های بزرگ تر و بلند تری در طرفین به چشم می خورند که بدون شک محل نشستن کاروان سالار، مسئول کاروانسرا، بوده است.

هر یک از این تختگاه ها دارای دری به یک اتاق سرپوشیده با چند طاقچه هستند. ورودی دیگری نیز رو به فضای راه پله ای به سمت پشت بام در گوشه آنها قرار دارد. دسترسی به این راه پله، این امکان را به کاروانسالار می داد تا مراقب ورود و خروج افراد به کاروانسرا باشد.

در ضلع شمال شرقی و جنوب غربی کاروانسرا، ایوان های بزرگی در وسط و ایوان های کوچک تری در طرفین ایوان های بزرگ به صورت قرینه وجود دارند. طاق ایوان های شمال غربی و جنوب شرقی پوششی از نوع قوس سه بخشی دارند. همچنین در ضلع شرقی حیاط و طرفین ایوان ورودی نیز دو ایوان کوچک تر دیده می شود.

کلیه صفه ها و ایوان های دور تا دور حیاط دارای دربی رو به فضاهای سرپوشیده ای هستند که در چهار گوشه این کاروانسرا وجود دارند. این فضاها محل بستن اسب ها بوده و به آنها «باره بند» گفته می شود. باره بندها دارای چهار ستون قطور مستطیل شکل در وسط هستند که سکوئی در میان شان قرار دارد.

این فضاها دارای گنبدهای زیبایی بر روی چهارطاقی هستند. هر اصطبل دارای تخت گاهی با چهار ستون مجزا در وسط و هشت تختگاه دیگر در طرفین است. در طرفین مدخل اصطبل نیز اتاق هایی وجود دارد که هرکدام از یک سو به حیاط و از سوی دیگر به محل بستن حیوانات می رسند.

زیباترین و چشم نوازترین بخش کاروانسرا، آجرچینی زیر گنبد واقع بر بالای هشتی ورودی آن است. گره چینی آجری به اشکال مربع و لوزی که با رنگ های قرمز و خاکستری مزین شده است، بسیاز زیبا است. نظیر این گره چینی در ایوان های اضلاع شمال غربی و جنوب شرقی حیاط نیز به چشم می خورد.

در دو لنگه ورودی نیز با گل میخ های فلزی مزین شده است. مصالح به کار رفته در این بنا از آجر، خشت و گچ است. ناودان های سنگی از دیگر قسمت های متفاوت و جذاب در کاروانسرا  هستند، برای هدایت آب باران به خارج بام، در قسمت اضلاع بیرونی شمالی، جنوبی و غربی  تعبیه شده اند.

راه های دسترسی به رباط نیگنان

اگر با خواندن مطالب بالا علاقه مند شدید از این اثر تاریخی دیدن کنید باید بگوییم که این اثر در روستا نیگنان از توابع بشرویعه قرار دارد. روش پیشنهادی ما برای رفتن به این منطقه استفاده از خودرو شخصی است که به آسانی و راحتی می توانید به این مکان بروید.

شرایط بازدید

بابت بازدید از این مکان نیازی نیست هزینه ای پرداخت کنید ولی به شما سفارش می کنیم در فصول خنک سال و در طول روز به دیدن این سازه بروید. در ضمن می توانید علاوه بر دیدار از اثر به دیدن روستا نیز بپردازید که زمانی حدود نصف روز را از شما صرف می کند.