قلعه دختر بشرویه؛ معرفی + راه های دسترسی

بشرویه در حدود 18 قلعه و 25 برج حفاظتی دارد که نشان دهنده نا امن بودن منطقه بخاطر وجود غارتگران در بعضی از اعصار تاریخ دارد. به گفته اهالی کهن سال روستاهای این شهرستان، تا حدود 50 سال پیش مردمان برای حفاظت جان و مال خود به این قلعه ها و برج ها پناه می بردند. میرزا خانلرخان در این باره می گوید: «بشرویه به قدر سه هزار خانه وار سکنه دارد. قلعه و بارو و برج و ارگ دارد».

همچنین مک گرگور در این راستا می نویسد: «پیش تر این مردم در معرض قتل و غارت بلوچ ها بوده اند، ولی اکنون مرد مسلحی در بشرویه مشاهده نمی شود. در این مسیر، بشرویه اولین محلی است که در آن برج هایی مشاهده می شود که به منظور پناهگاه ساخته شده است، البته بعدها در نواحی مرکزی ترکمان نشین، بیشتر به آنها برخوردم. این برج ها به تعداد زیاد و به طور پراکنده در زمین های اطراف اینجا مشاهده می شود.

گفته می شود غارتگرانی که به این روستا یورش می بردند، بلو چهای سیستانی بوده اند که این موضوع در نظر اول غیرممکن به نظر می رسد». به طور كلی در بشرويه، برج ها و قلاع زيادی به چشم می خورد كه در حال حاضر بسیار آسیب دیده اند. در این بخش به تشریح قلعه دختر بشرویه می پردازیم، پس اگر به این مبحث علاقمندید در ادامه مجله مستر بلیط همراهمان باشید.

معرفی قلعه دختر بشرویه

در فاصله 12 كیلومتری غرب بشرويه، در مجاورت آسياب دهنه، بر بالای كوهی به ارتفاع تقريبی 300 متر از سطح زمين های اطراف، قلعه ای قرار گرفته که از سه طرف مشرف بر پرتگاه تقريباً غير قابل عبوری است و فقط از سمت جنوبی آن راه عبور وجود دارد به نام قلعه دختر بشرویه که از زمان سلجوقیان به یادگار مانده است.

موقعيّت آن طوری انتخاب شده كه بر تمامی دشت مجاور مسلط است، به طوری كه از فاصله چند کیلومتری آثار آن كاملاً به چشم می خورد. این قلعه به احتمال خیلی زیاد برای ایجاد امنیت در مسیر تون به طبس بنا شده است.

باقی ماندن فضاهای متعدد از جمله دالان های عريض و مسقف، بر جهای مدوّر ديده بانی، تالارها و اتاق های وسيع و آب انبارها، باعث گردیده كه قلعه دختر بشرويه یکی از سالم ترين قلعه های كوهستانی در خراسان جنوبی و شرق ایران به حساب می آيد.

تاریخچه قلعه دختر بشرویه

دو نظریه در مورد تاریخچه این قلعه وجود دارد که اولی به این موضوع اشاره دارد که قلعه مزبور در شمار سلسله قلعه هایی است كه با نام قلعه دختر از دوران ساسانی باقی مانده و نمونه هایی از آن را در ديگر شهرهای ايران می توان دید و همگی از نظر بافت بر بالای بلندی ها و نقاط صعب العبور قرار دارند و اغلب شيوه معماری آنها مربوط به قبل از اسلام و خصوصاً دوران ساسانی است و با توجه به نظرات افراد بومی، بيشتر جنبه تقدس و دفاعی داشته اند.

بر اساس اعتقادات محلی منطقه، اين قلعه قدمت تقریبا برابر با هزار سال دارد. نظریه دوم به این موضوع می پردازد که این سازه زمانی در دست اسماعیلیان بوده است و اين قلعه احتمالاً در زمره پناهگاه هایی است كه اين فرقه در منطقه تون و طبس داشته اند و در نيمه قرن هفتم قمری با حمله مغول از رونق افتاده است.

ساختار قلعه دختر بشرویه

قلعه دختر بشرویه دارای چندین حصار تو در تو و غیر منظم، که بر اساس عوارض کوه و ساختار طبیعی سطح آن ساخته شده است. در میانه‌ی راه دسترسی به قلعه، فضای چهارگوش مخروبه ای دیده می شود که احتمالا مخزن آب انباری بوده است، که در آن، برای فصول خشک آب ذخیره می کردند. حصارهای قلعه دارای برج های مدور، تیردان و دیوارهای بسیار مرتفع بوده است.

بر بالای قلعه، برج هایی به ارتفاع تقریبی سه الی چهار متر با دیوارهای به هم پیوسته و چند محفظه و اتاقک وجود دارد. در محدوده حصار اول، فضایی دیده می شود که احتمالاً مجموعه سربازخانه ها بوده است که از از اتاق های کوچک در دو طرف یک راهرو و مکانی برای نگهداری تسلیحات و استراحت نیروهای محافظ قلعه تشکیل می شد.

نمونه این فضای معماری را در برخی از قلاع اسماعیلیه می توانیم ببینیم. البتّه از پوشش سقف آن چیزی باقی نمانده است. در محدوده حصار دوم، فضاهای متعددی از جمله دالان های عریض و مسقف با پوشش آجری و سنگی، برج های مدور دیده بانی با منفذهایی جهت تیراندازی، تالارها و اتاق هاي وسیع را می توانیم ببینیم.

در مرتفع ترین قسمت قلعه، فضایی تقریباً مستطیل شکل وجود دارد که حیاط آن توسط لاشه سنگ احاطه شده است. در لابه لای این سنگلاخ ها، دو فضای مدور تقریباً بزرگ دیده می شود که محل نگهداری آب باران بوده است. برای ساخت این قلعه از مصالحی همچون از خشت، سنگ ریزه، سنگ های ساده و تراشیده شده و ملات گچ استفاده کرده اند.

راه های دسترسی به قلعه بشرویه

برای این که بتوانید به دیدن این قلعه بروید باید به 12 کیلومتری غرب شهر بشرویه برسید. این قلعه بر روی کوهی و در ارتفاع 300 متری قرار دارد، برای رفتن به این مکان بهترین گزینه خودرو شخصی است.

شرایط بازدید

بازدید از این قلعه را می توانید به طور رایگان و بدون پرداخت هیچ هزینه ای انجام دهید ولی این نکته را به خاطر داشته باشید که برای اینکه بتوانید این قلعه را از نزدیک ببینید باید 300 متر از کوه بالا بروید، بنابراین وسایل لازم را با خود به همراه داشته باشید.