کبوتر خانه ولاشان؛ تاریخچه + راه های دسترسی

استان اصفهان یکی از تاریخی ترین و کهن سال ترین مناطق ایران به شمار می رود که همواره در بیشتر ادوار و حکومت های گذشته، نقشی تاثیر گذار و با اهمیت داشته است. با مطالعه فرهنگ و تمدن پیشینیان به روشنی در می یابیم که در بسیاری از وقایع مدون تاریخ نامی و نشانی از آن به چشم می خورد.

شاید بیشتر ما به محض شنیدن نام این نقطه به یاد زاینده رود و سی و سه پل بیفتیم؛ اما بالطبع این عمر و سر گذشت طولانی مدت، میراث دیگری را نیز به جا گذاشته که دیدن شان بسیار لذت بخش خواهد بود.

ولاشان یکی از محله های مهم و معروف در خمینی شهر است که پایه گذاری اش حدودا به دوره شاهنشاهی اشکانیان باز می گردد. کبوتر خانه ولاشان از تماشایی ترین جاذبه هایی ست که نباید در خلال سفر به این ناحیه از قلم انداخت. در این قسمت از مجله مستر بلیط سری به این شهر زده و یکی از اماکن مشهور آن را به شما معرفی خواهیم کرد.

تاریخچه کبوتر خانه ولاشان

درباره سال دقیق ساخت این کبوتر خانه اطلاعات جامع و روشنی وجود ندارد. تنها با در نظر گرفتن پیشینه قابل استناد احداث این سازه ها در عصر صفوی، می تون حدس زد که این مورد هم احتمالا جزو دست ساخته های معماران همان دوره باشد.

شواهد نشان می دهد که در زمان بر سرکار بودن دودمان صفویان بیش از 3000 برج کفتر خان بنا شد که با محاسبه ظرفیت تقریبی آن ها، یعنی 18 میلیون لانه برای این پرندگان وجود داشته است.

هنگام حکومت قاجاریه نیز چندین برج دیگر هم احداث شد که امروزه اثری از آن ها به چشم نمی خورد. تا به امروز تنها 25 عدد از این سازه های شگفت انگیز در شهر خمینی شهر باقی مانده که اغلب وضعیت چندان مطلوبی هم ندارند. ظرفیت گنجایش آن ها نیز ما بین 1000 تا 1500 لانه است که عدد قابل توجهی به حساب می آید.

دلیل ساخت کبوتر خانه ها

در گذشته عمده کشور های اروپایی مانند انگلستان، فرانسه، اسپانیا و سرزمین های خاورمیانه ای مثل عراق و افغانستان به بنا کردن کبوتر خانه اقدام می کردند. ایران نیز از جمله نواحی است که قدمت این عمل در آن بنا بر گفته های منابع معتبر، به بیشتر از12000 سال پیش باز می گردد.

شاید امروزه دلیل این امر کاملا برای همه ما واضح نباشد. جالب خواهد بود اگر بدانید اولین علتی که باعث می شد تا در شهر های مختلف، همچین سازه های خیره کنده ای شکل بگیرد؛ احترام وعزیز داشتن حیوانات بود.

علاوه بر آن جمع آوری فضولات پرنده ها هم اهمیت فوق العاده داشت؛ مردم از فضولات برای تهیه کود کشاورزی، چرم سازی، دباغی و باروت سازی بهره می بردند. شمار زیادی از مورخان ومحققان مرغوبیت سیفی جات و محصولات اهالی، مانند سیب، خربزه، پرتقال و … ولاشان را هم مدیون کود های طبیعی شان می دانند.

نقشه و بخش های مختلف

عمدتا طراحی و پیاده سازی برج های کفتر خان نیازمند تبحر و دانش فوق العاده در زمینه معماری بود و هست و استاد کاران قدیم با ساخت آن ها سعی داشتند تا مهارت و توانایی خود به نمایش بگذارند. این بنا نیز در نوع خود شاهکاری شگفت انگیز محسوب می شود؛ دیوار های مخروطی و مقاوم در برابر زلزله و وجود بیشترین میزان لانه در بدنه از ویژگی های مهم آن است.

همینطور شکل کلی ساختمان به صورتی است که تابستان هایش خنک وزمستان هایش کاملا گرم و دم دار باشد. ابتکار دیگری که در ساخت این فضا به کار گرفته شده، بخش دیافراگمی شکلی است که در میانه آن توجه را جلب می کند. این قسمت با کنترل نیروی باد و امواجی که از پرواز دسته جمعی پرندگان ایجاد می شود، وزن هوای داخل و خارج محوطه را متعادل کرده و از ریزش و تخریب سازه جلوگیری می کرد.

شیوه های حفاظت از محیط کبوترخانه

مسئله قابل ذکر دیگر به شیوه محافظت و مراقبت از فضا مربوط می شود. مار ها همواره در کمین کبوتر ها بودند و علاقه زیادی هم به ماست و شیر دارند. به همین علت مردم ولاشان کوزه های سفالی کوچک را از این لبنیات پر کرده و در چند نقطه، مثل سقف و کف زمین قرار می دانند؛ سپس مار برای خوردن شیر یا ماست داخل کوزه می شد و سپس همان جا مسموم شده و می مرد.

کشاورزان با همین روش ساده و خلاقانه از لانه ها مراقبت می کردند. سقف سازه نیز به نحوی بود که پرندگان شکاری عظیم الجثه نمی توانستند وارد آن شوند و کبوتر ها کاملا از هر گزندی به دور بودند.

شرایط بازدید

هم اکنون بازدید از کبوترخانه تاریخی محله ولاشان برای همه افراد رایگان بوده و در تمای ساعات شبانه روز قابل دسترسی است. مستر بلیط به شما توصیه می کند که اگر قصد سفر به استان اصفهان را دارید؛ سر زدن و دیدار این جاذبه خیره کننده واعجاب آور را فراموش نکنید.

صرف زمان تقریبی بین 30 تا حداکثر 60 دقیقه بدین منظور کافی خواهد بود. برج کفتر خانی که معرفی شد بی شک نمونه ای بی نقص از هنر و دانش معماران قدیمی ایران زمین است که قطعا از تماشایش لذت زیادی خواهید برد. بهترین زمان سفر به این ناحیه از لحاظ آب و هوایی، فصول بهار و پاییز است.

راه های دسترسی به کبوتر خانه ولاشان

دو راه پیشنهادی برای رسیدن به این جاذبه پیش روی شما قرار دارد اول از همه می توانید با تهیه یک بلیط هواپیمای اصفهان از محل زندگی تان به این شهر بیایید و یا خرید بلیط اتوبوس خمینی شهر را انتخاب کنید. ولاشان محله ای در درچه، جنوب خمینی شهر واقع شده است؛ به همین دلیل راه دوم گزینه به مراتب مناسب و آسانی محسوب می شود.