آتشکده برزین مهر؛ تاریخچه + راه های دسترسی

آتشکده برزین مهر کجاست؟ باز هم با مجله مستر بلیط آمده ایم تا در کنار شما به معرفی و شناخت یکی دیگر از جاذبه های دیدنی کشور عزیزمان بپردازیم. سفر و گشت و گذار در زمین همواره یکی از بهترین روش های آموختن و سازگاری با محیط محسوب می شود.

هراندازه در میهن پهناور و پرافتخارمان سیر و سیاحت نمایید، بازهم جاهای دیدنی فراوانی برای بازدید باقی می ماند. در میان تمام استان ها و شهرهای ایران زمین، سبزوار به عنوان یکی ازکهن ترین شهر ها، در غرب استان خراسان واقع شده است.

این شهر از دیرباز از مهم ترین مراکز دانشگاهی، فرهنگی، اسلامی و تاریخی به شمار می رفته است. سبزوار مهد ابنیه تاریخی نیز نام دارد، و پر از آتشکده های کهن می باشد. آتشکده برزین مهر در 50 کیلومتری شمال غرب شهرستان سبزوار و ارتفاعات بخش شمالی ریوند، بناهای باشکوه عصر ساسانی که به خانه دیو مشهور گردیده، می باشد.

این بخش سبزوار با جاده های صعب العبور که ارتفاعات کوه بینالود، شمال و شمال غربی آن را احاطه کرده و همچون حصاری از شرق به غرب میان سبزوار و اسفراین قرار گرفته است، در زمان فتح ایران توسط سپاهیان اسلام تقریبا دست نخورده باقی ماند، زیرا محل ورود به روستا و آتشکده از توان هر انسانی که به منطقه آشنایی نداشت خارج بود. برای سفر به سبزوار افسانه ای می توانید با خرید بلیط اتوبوس سبزوار گشت و گذاری راحت و دل انگیز را تجربه نمایید.

برزین مهر در معنای لغوی، آتش ویژه ی کشاورزان گفته می شود. سه آتشکده مهم و بسیار محترم در تمام ادوار گذشته به نام های  «برزین مهر»، «آذر فرن بغ»، «آذرگشسب» بوده اند، که در دوران ساسانیان و پیش از آن جایگاه عبادت ایرانیان به شمار می رفته اند. در کتب خطی زبان پهلوی نام برزین مهر را «آتور بورگین مهر» نامیده اند و باشکوه ترین آتشکده عصر خویش محسوب می گردد.

آذر در زبان زرتشتی به معنی آتش است که نشان دهنده تقدس آن درآیین کهن ایران زمین می باشد. بنای برزین مهر در ارتفاع 2061 متری از سطح دریا و در جوار روستای فشتنق  قرارگرفته است. اولین چیزی که با دیدن آتشکده برای هر بازدید کننده ای ایجاد می شود، سکوت اعجاب انگیز، وهم آور و اسرارآمیزی است که بر ابهت بنا می افزاید.

تاریخچه آتشکده برزین مهر

اگر قصد گردش و سیاحت به سبزوار کهن را دارید، می توانید به راحتی از طریق سایت های معتبر همچون مستر بلیط به راحتی بلیط تهیه نموده و اطلاعات مورد نیاز خود را به دست آورید.

روستای فشتنق در همسایگی آتشکده برزین مهر، یکی از سرسبزترین روستاهای تاریخی ایران به شمار می رود. برخی از نسخ خطی از وجود آتشکده در روستا خبر داده که موجب می شود بعضی از تاریخ نگاران و باستان شناسان به این نتیجه برسند، که بنای اولیه برزین مهر در روستا ساخته شده و بعدها با گذر زمان و ساخت خانه های جدید و گسترش روستا و همچنین تخریب خانه های اطراف آتشکده، از هم فاصله گرفته اند.

بررسی های دقیق حکایت از هنرمعماری ایرانیان کهن داشته و بقایا گچ و سنگ نشان می دهد، که طراحی های تزئیناتی نیز در دیواره آتشکده به کار رفته است.

بسیاری از باستان شناسان مشهور جهان همچون؛ جکسن، لازار فانی و کریستین سن معتقدند، آتشکده برای عبادت کشاورزان ساخته شده و آنان سالانه بخشی از محصول برداشت شده را به موبدان تقدیم می کرده اند، تا برای فراوانی و برکت زمین ها دعا کنند.

با اکتشافاتی که از برزین مهر به دست آمده هر بار قدمت طولانی تری را برای این بنا در نظر گرفته اند، در ابتدا تنها قدمتی 4000 ساله را برایش رقم زده و طی یک دهه بعد، با کشف یک ساطور مربوط به 8000 سال قبل، تاریخ جدید را برای آتشکده ثبت نمودند و در نهایت با حفر زمین و کشف بقایای تمدن 1میلیون و 800 هزار ساله موجی از شگفتی و تحسین را از سوی مجامع جهانی برانگیخت.

طبق تحقیقات به این نتیجه رسیده اند که ممکن است بخش های مختلف آتشکده در طی ادوار گوناگون به بخش اصلی الحاق شده اند. قرار گرفتن آتشکده بر کوه به شیوه زیگورات بوده و بناهای اطرافش نشان دهنده وجود راه های صعب العبوردر اطراف بنا می باشد، که برای محافظت از برزین مهر و موبدان طراحی شده اند. شاید گمان کنید که ساخت عبادت گاه برزین مهر به زمان زرتشت نبی باز می گردد، اما از آن جا که کشاورزان مقامی والا را درایران باستان داشته اند، آتشکده را برای گرامیداشت آنان سال ها پیش از ظهور زرتشت طراحی و بنا کرده اند.

در اطراف آتشکده گیاهی سبز رنگ با مزه ای ترش و شیرین به نام ریواس می روید، که با آن نوشیدنی مقدس مخصوص آیین های مذهبی با عنوان هومه تهیه می کرده اند. منطقه ریوند در دوران پیش از اسلام در شهر نیشابور قرار داشته و از آن جا که آتشکده ای مهم در آن بنا گردیده حکایت از اهمیت بالای ریوند در عصرهای گوناگون دارد.

شهر نیشابور و ریوند در شاهنامه فردوسی با اسم «ریونیز» نوشته و قدمتی 5000 هزار ساله را برایش در نظر گرفته اند. در دین زرتشت و یا ادوار مختلف تاریخی برای هر قشری عبادتگاهی مجزا ساخته اند، به طور مثال آتشکده تخت سلیمان جهت عبادت پادشاهان به کار می رفته است.

نقشه و معرفی بخش های مختلف

معماری منحصر به فرد

در قسمت زیرین آتشکده صفحه مسطح سنگی وسیعی به صورت طبیعی وجود دارد، که معماران بنا برزین مهر را برآن ساخته اند. در بخش جنوبی و شرقی سطح صاف، یک چهار طاقی زیبا را پدید آورده است.

در بخش شمالی و جنوبی دو درب اصلی که به تالار بزرگ ختم می شوند، جهت رفت و آمد عبادت کنندگان تعبیه گردیده اند. با گذر زمان و بر اثر فرسایش تالار اصلی تقریبا تخریب شده اما از شواهد ظاهری چنان بر می آید که چهار طاقی داخل آن را به شیوه چهارطاقی قصر شیرین و «آتشکده آذربرزین مهراز» در عصر ساسانی پایه گذاری کرده اند.

قسمت داخلی مساحتی به طول 6/60 و با چهار درگاه با فواصل 15 متر قرار گرفته و حد فاصل جرزها 4/30 متر و به عرض 5/2 متررا تشکیل می دهد. در اکتشافات تخصصی تر بخش عبادت موبدان که «پاتاو» نام دارد، و محل نگه داری استخوان مردگان می باشد، با عنوان «استودان» در قسمت زیرین آتشکده یافت شد. در سال 1380 آذر برزین مهردر فهرست آثار تاریخی اداره میراث فرهنگی به ثبت ملی رسید.

شرایط بازدید

برای بازدید از آتشکده برزین مهر محدودیت زمانی خاصی وجود ندارد، اما از آن جا که بنا در دل طبیعت قرار گرفته بهتر است جهت دیدار روزها مراجعه نمایید، تا با بخش های داخلی آن بیشتر آشنا شوید.

راه های دسترسی به آتشکده برزین مهر

پس از خرید بلیط اتوبوس سبزوار و سفر به این دیار تاریخی و فرهنگی می توانید با بخش های گوناگونی از فرهنگ غنی ایران زمین آشنا شده و به دیرینگی میهن عزیزمان ببالیم.

از سبزوار به سمت شمال غرب جاده ایی به طول 50 کیلومتر را طی نموده تا به روستای فشتنق برسید. 5 کیلومتر پس از روستا بنای باشکوه آتشکده در دامان کوه بینالود خودنمایی کرده و هر گردشگری را به دامان خود میزبان می کند. فشتنق در تپه های سنگلاخی با ارتفاع 200 متر که مسیری تقریبا سخت به شمار می رود قرار دارد.

برای رفاه حال بازدید کنندگان پلکان زیبایی حدود 20 سال پیش در قسمت جنوبی که رودخانه واقع است، تعبیه شده. از انتهای پلکان تا آتشکده مسیری 3 ساعته را پیاده طی کرده و یا با کرایه کردن قاطر راحت تر برای بازدید از این بنا ارزشمند اقدام نمایید. پشت تپه دره ای تماشایی به نام دره یوزپلنگ است؛ که جاذبه های طبیعی سبزوار به شمار می رود.