دژ بسطام؛ تاریخچه + راه های دسترسی

دژ بسطام کجاست؟ ارومیه یکی از زیباترین شهرهای ایران می باشد که در شمال غربی آن واقع شده است. در این شهر جاذبه های گردشگری طبیعی و تاریخی فراوانی وجود دارد که هر کدام در نوع خود منحصر به فرد هستند.

از جمله بناهای تاریخی موجود در ارومیه می توان به دژ بسطام اشاره نمود که قدمتی دیرینه دارد. این دژ از مشهورترین محوطه های اورارتویی محسوب می شود که نظر گردشگران بسیاری را به خود جلب نموده است. اگر می خواهید با این بنای تاریخی ارزشمند بیشتر آشنا شوید تا پایان با مجله مستر بلیط همراه باشید.

تاریخچه دژ بسطام

قدمت دژ بسطام که از معروف ترین محوطه های اورارتویی است به 800 سال پیش باز می گردید. در گذشته ها دژهای مختلفی با کاربری های گوناگون در ایران ساخته شدند. از جمله کاربری های این دژ ها می توان به کاربری نظامی، مسکونی و .. اشاره نمود و کاربری آن ها تعیین کننده میزان اهمیت آن ها است.

قلعه هایی که در خارج از شهر و مناطق کوهستانی ساخته می شدند بیشتر کارکرد نظامی و دفاعی داشتند و از شهر در برابر حمله دشمنان دفاع می کردند. دژ بسطام نیز یکی از همین قلعه های کوهستانی بود که اهمیت ویژه ای داشت و به دلیل برخورداری از وسعت زیاد شهرت یافته بود.

این قلعه در همسایگی روستای بسطام و شهر قره ضیاالدین قرار گرفته بود که این شهر در بخش مرکزی شهرستان چایپاره استان آذر بایجان غربی واقع شده است. قدمت این قلعه که از بزرگترین قلعه های تمدن اورارتویی است به 800 سال پیش از میلاد مسیح باز می گردد و به دستور یکی از پادشاهان اورارتویی به نام روسای دوم ساخته شد.

هدف از ساخت این دژ کنترل مسیرهای تجاری بود که بین شرق دولت ترکیه وشهرهای ارومیه، تبریز و اردبیل و … وجود داشت. بر اساس تحقیقات انجام شده این دژ سومین منطقه اورارتویی در ایران محسوب می شود.

لازم است که بدانید اورارتو تمدنی است که در غرب آذربایجان امروزی وجود داشته است البته این تمدن در مناطق مختلف دیگری مانند شرق آناتولی، شمال کردستان کنونی، ارتفاعات ارمنستان و ارتفاعات دریاچه وان حضور و از 1500 سال پیش از میلاد مسیح تا 600 سال قبل از میلاد این منطقه را تحت سلطه خود داشتند. به عبارتی می توان گفت این تمدن مربوط به عصر آهن است و قلعه بسطام نیز در همین تمدن اورارتویی واقع شده است.

نقشه و معرفی بخش های مختلف

دژ بسطام که به شهر روسای نیز معروف است از مهم ترین مناطق اورارتویی در ایران است که متشکل از سه قسمت بالا قلعه، میان قلعه و پایین قلعه می باشد. بخش بالا قلعه مختص پادشاهان اورارتو بود و میان قلعه به معبد اختصاص داشت. پایین قلعه نیز برای سربازان و اسب ها در نظر گرفته شده بود.

در این قلعه کتیبه ای به زبان اورارتویی وجود داشت که در حال حاضر در موزه ملی  تهران وجود دارد. این قلعه و محوطه اطراف آن  دارای 32 هکتار مساحت می باشد. در دوره مغول گروهی از مسیحیان از این قلعه استفاده می کردند و اشیا و نقوشی از آن ها بر روی دیوارهای این قلعه به جای مانده است.

در بخش های مختلف قلعه مانند ساختمان شرقی، پشت قلعه، منطقه مسکونی آن آثاری از معماری دوره اورارتویی به چشم می خورد و حاکی از آن است که ساخت این دژ حدود 50 سال طول کشیده است. از بخش های مختلف دژ بسطام می توان به معبد، بازار، برج، بارو، دروازه، جایگاه حکومتی و .. اشاره نمود.

در ساخت این دژ از قطعات سنگ بزرگ استفاده نموده اند و دیوارهای محکمی را به این ترتیب برای آن ایجاد کرده اند. این دژ بر روی صخره ای مرتفع واقع شده که در جوار دره و دشت قرار دارد. دژ بسطام دارای سه اشکوب است که هر کدام دارای کاربری های مختلفی هستند.

اشکوب زیرین قلعه  متشکل از مهمان سرا، اصطبل، جایگاه سربازان و دروازه قلعه می باشد. در اشکوب میانی نیز اتاق های متعددی وجود داشت و قسمتی از آن به نیایشگاه اختصاص داده شده بود. اوج هنر و زیبایی معماری اورارتی در قلعه بسطام را می توان در اشکوب بالایی قلعه مشاهده نمود که نظر هر بیننده ای را به خود جلب می کند. این اشکوب متشکل از جایگاه فرماندهی، سکونتگاه و .. می باشد.

در داخل دژ بسطام کتیبه ای از روسای دوم وجود دارد که نشان می دهد این بنای تاریخی و قدیمی در دوره سلجوقیان مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته است. قدمت طولانی و ویژگی های منحصر به فرد دژ بسطام به عنوان یکی از مهم ترین مناطق اورارتویی موجب شده که این اثر به ثبت جهانی برسد و نام آن در لیست آثار جهانی قرار بگیرد.

در طی سال های اخیر سازمان میراث فرهنگی فنس کشی هایی را در اطراف قلعه به منظور محافظت از آن انجام داد. بازدید از این جاذبه تاریخی می تواند بسیار لذت بخش و هیجان انگیز باشد از این رو به شما پیشنهاد می کنیم که با تهیه بلیط اتوبوس خوی به این شهر زیبا سفر کنید و از نزدیک شاهد این منطقه اورارتویی باشید.

شرایط بازدید

دژ بسطام یکی از مهم ترین و زیباترین بناهای تاریخی ایران است که در شهرستان خوی واقع شده و به دلیل قرارگیری در یکی از مناطق اورارتویی دارای شهرتی جهانی است به همین دلیل هر ساله گردشگران فراوانی از سراسر نقاط جهان برای بازدید از آن به ایران سفر می کنند. بازدید از این بنای تاریخی همه روزه به جز ایام تعطیل امکان پذیر است. اگر می خواهید از قلعه بسطام بازدید نمایید به زمانی حدود 1 الی 2 ساعت نیازاست.

راه های دسترسی به دژ بسطام

دژ تاریخی بسطام در استان آذربایجان غربی، غرب شهر قره ضیاالدین، مجاورت روستای بسطام واقع شده است و گردشگرانی که می خواهند به بازدید از این بنا بروند می توانند از خودرو شخصی یا تاکسی های برون شهری استفاده نمایند.