مساجد در اسلام محل تجمع افراد دین مدار و صاحب نفوذ، اعتماد و اعتبار در جامعه هستند. مسجد در قلب معماری اسلامی جای دارد و نمادی مناسب برای اعتقادات مربوط به آن است. مسلمانان این نقش نمادین را در همان مرحلۀ آغازین دریافتند و همان بود که سبب ایجاد نشانه های بصری مناسبی شد. از دیدگاه هنرمندان و معماران مسلمان، جهان هستی آفریدۀ خداوند منان و مسجد آفریدۀ بشر و تمثیلی از حیات و هستی است. مسجد در طول زمان نه تنها جایگاه اصلی اجتماع مؤمنان برای برگزاری مراسم عبادی، بلکه کانون معارف و احکام اسلامی، مرکز جهاد تبلیغاتی و ارشادی، قرارگاه سیاسی و ادارۀ دولت نیز بوده است. بدینترتیب مسجد از نظر عملکرد نهادي بود با چندین نقش، چنانکه در صدر اسلام جز برگزاری نماز و انجام عبادات، فعالیت های گوناگون فرهنگی و اجتماعی مردمان شهر در مسجد انجام می شد. پس از آن به مرور زمان، بعضی عملکردها از مسجد جدا شده و دارای مکانی خاص خود شدند، مانند مدارس ولی در هیچ دوره تاریخی، مسجد تنها یک عبادتگاه نبوده است. مساجد بسیاری از گذشته در ایران باقی مانده اند که امروز به عنوان اثری تاریخی مذهبی از آنها یاد می شود. یکی از این مساجد، مسجد جامع رشتخوار به شمار می آید که در استان خراسان رضوی واقع شده است.
معرفی مسجد جامع رشتخوار
شهرستان رشتخوار یکی از شهرستان های استان خراسان رضوی به شمار می رود که دارای تاریخی بلند است. این شهرستان از شمال و شمال شرقی به زاوه و از شمال غربی به تربت حیدریه و از جنوب غربی و جنوب به گناباد و از شرق و جنوب شرقی به خواف محدود می‌شود. نام این شهرستان تا قرن چهاردهم هجری قمری با نام رشخوار ثبت شده است. رشخوار مرکب از دو واژه رش، به معنای تپه و پشته و خوار به معنای پست و کم ارتفاع، و در مجموع به معنای زمینی با تپه های کم ارتفاع است. وضع جغرافیایی محل شهر نیز نشان دهنده این احتمال است زیرا شهر در دشتی واقع است که تپه های کم ارتفاع آن را احاطه کرده اند. این شهرستان جاذبه های گردشگری گوناگونی را در خود نهفته دارد که یکی از آنها مسجد جامع رشتخوار به شمار می رود. این مسجد به دوره خوارزمشاهی بر می گردد و در ۷۰۰ متری جنوب شرق شهر رشتخوار واقع شده است. این مسجد در دوران های تیموری و صفوی مورد مرمت قرار گرفته و تزئینات و بخش های مختلفی به آن اضافه شده است. این اثر در تاریخ ۴ بهمن ۱۳۵۶ با شمارهٔ ثبت ۱۳۴۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. اگر از جمله علاقمندان به این نوع آثار تاریخی هستید ادامه این مطلب از مجله مستر بلیط را از دست ندهید.
معماری مسجد جامع
این مسجد یکی از مسجد های دو ایوانی به شمار می رود که به سبک معماری خراسانی ایجاد شده است. این مسجد یک صحن مستطیل شکل، دو ایوان در سمت شرق و غرب، دو رواق در دو سمت شمال و جنوب مسجد و دو شبستان گنبددار در دو سوی ایوان قبله داشته است، که امروزه تنها شبستان سمت شمال ایوان قبله و دیواره‌ها و طاق باقی مانده اند. بر طبق تحقیقاتی که بر روی این مسجد انجام گرفته است احتمالا شالوده اصلی و اولیه دیوارها، پایه‌ها و طاق‌ها از آجر ساخته شده بودند، فراز دیوارها با خشت و گل بنا شده بود. باقی مانده ایوان قبله و شبستان نشان می دهد که در طرف ایوان دو شبستان با پوشش گنبدی دوپوش و نسبتا بلند وجود داشته است که دو گنبد به صورت قرینه بودند و در دو طرف پوشش جناقی ایوان می‌توانسته اند چشم‌انداز بسیار زیبایی برای مسجد ایجاد کنند. دو شبستان مسجد از لحاظ معماری کاملا شبیه به هم بوده اند و شبستان شمالی که اکنون نیز وجود دارد به صورت فضایی با پلان چهارگوش و گنبد آن به صورت هشت ضلعی است. هر یک از بخش‌های هشت‌گانه پاکار گنبد را به شکل طاق نمایی با نورگیرهای مشبک هستند که زیبایی خاصی به محیط داده اند و علاوه بر این باعث روشنایی داخل بنا نیز شده اند. از تزئینات این بنا می توان به یک نوار گچی به عنوان بستر کتیبۀ قرآنی کوفی زیبا در سرتاسر محیط داخلی ساقه گنبد، نقاشی محراب زیبایی بر دیوار غربی اشاره کرد. در این بنا از رنگ هایی مانند رنگ‌های قرمز اخرایی، سفید استفاده کرده اند و علاوه بر این نقوش هندسی در آذین رویه دیوارها دیده می شود. آجرهای خفته راسته زیر گنبد به این گونه که چیدمان هر ردیف آجر به صورت نره یک ستاره را بر آسمان سقف شکل داده است.
راه های دسترسی به مسجد جامع
برای اینکه بتوانید از این بنا دیدن کنید باید سفری به شهر رشتخوار در استان خراسان رضوی داشته باشید. برای این کار می توانید بلیط اتوبوس رشتخوار را به صورت آنلاین و در کمترین زمان ممکن از مشتر بلیط تهیه کنید و خود را به این شهر برسانید. از آنجایی که این مسجد در حاشیه این شهر قرار دارد پس به راحتی و تنها با استفاده از خودرو های عمومی موجود در شهر می توانید به آنجا بروید.
بازدید از مسجد جامع رشتخوار
برای دیدار از این مسجد باید هزینه ای را به عنوان ورودی پرداخت کنید که صرف نگهداری از این بنا می شود. همچنین در این محل کلیه امکانات رفاهی وجود دارد و می توانید از آنها استفاده کنید. لازم به ذکر است که برای دیدار از تمام قسمت های آن زمانی در حدود یک ساعت کافی است و پس از دیدن آن می توانید از دیگر جاذبه های این شهر دیدار کنید و یا گردشی در شهر داشته باشید و خیابان های شهر را نظاره کنید.
دیدگاهتان را بنویسید