شهر اردكان، مركز شهرستان اردكان، از شهرستان های استان يزد 60 و در كيلومتری شهر یزد قرار دارد. اين شهرستان، در شمال استان و در قلب كوير مركزی ايران، در مسير بزرگراه تهران – بندرعباس قرار گرفته است. شهرستان اردکان، از طرف شمال و شمال غربی به ناحيه‌ی کویر جندق و دشت طبس و نائين، و از طرف مشرق و جنوب شرقی به كوير مركزی ايران و شهرستان يزد، و از طرف جنوب و مغرب به شهرستان ميبد و باتلاق گاوخونی و کوه های منفرد كوتاه كويری، محدود می شود. اردكان در گذر تاريخ توانسته است تمدن اسلامی را در خود رشد دهد و آثار اسلامی مهمی، در دوره های مختلف به خصوص دوره صفوی در این شهرستان باقی مانده است. آثار تاریخی مختلفی به خاطر قدمتی که دارد در آن باقی مانده است. از جمله این آثار تاریخی می توان به مسجد زیرده، مسجد جامع، کوچه‌ها و ساباط‌های محله‌های چرخاب و زین‌الدین، حمام قدیمی بازار چهارسوق، تابستان خانه‌ی مسجد زین‌الدین و بسیاری دیگر اشاره کرد. در این بخش از مجله مستر بلیط در مورد یکی از آثار تاریخی این شهرستا یعنی حمام خرانق اطلاعاتی را گرد آوری کرده ایم که در اختیار شما قرار می دهیم. پس اگر فکر می کنید زمانی به این شهرستان تاریخی سفری خواهید داشت این بخش را از دست ندهید.
معرفی حمام خرانق
بناهای تاریخی و عام المنفعه ایران بخشی افتخار آمیز از هنر معماری ایران و نیز زبان گویایی از فرهنگ غنی ایرانی حاکم بر آن هستند؛ یکی از این بناها حمام های سنتی است. حمام ها یکی از زیباترین، مردم وارترین، فنی ترین و متنوع ترین فضاها به شمار می روند. حمام های قدیمی که زمانی یکی از مهم ترین و اصلی ترین بخش های زندگی مردمان را تشکیل می دادند، امروزه از آنها به عنوان آثاری تاریخی یاد می شود. یکی از این حمام های قدیمی حمام خرانق نامیده می شود که در شهرستان اردکان و روستای خرانق قرار دارد. این سازه، که امروزه بخشی از فرهنگ عامه را شامل می شود، در دوران قاجار در این روستا بنا شده است. روستای خرانق، از جمله روستاهای تاریخی ایران به شمار می آید که در شهرستان اردکان قرار دارد. در این روستا می توانید آثار تاریخی مختلفی همچون کاروانسرای خرانق، قلعه خرانق، آب‌انبار خرانق و حمام خرانق را ببنید. این حمام از جمله حمام هایی بود که از دو بخش زنانه و مردانه به صورت جداگانه تشکیل می شد، که حمام کوچک مخصوص زنان بود و حمام بزرگ از صبح تا شب در اختیار بانوان و از شب تا صبح در اختیار آقایان داشت. این حمام را در اواخر دورهٔ پهلوی تبدیل به حمام نمره کردند بدین صورت که کاشی شد و خزانه آن تعطیل گشت. حمام تاریخی خرانق در تاریخ ۹ اردیبهشت ۱۳۸۲، با شماره ثبت ۸۵۵۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
معماری و ساختار حمام
ابن سینا ویژگی های حمام یا گرمابه را سه مورد، گرمی هوا، رطوبت آب و ساختمان می داند. نکته جالب در مورد حمام های سنتی این است که بر اساس طبع انسان ساخته شده اند. بدین گونه که بنای حمام مانند طبیعت آدمی شامل اسطقس، اخلاط و روح است یعنی از سنگ و آب و هوای تشکیل می شود. گرمابه شامل، درایگاه (مدخل)، سربینه، میان در، حمام گرم، حمام سرد و … است. ورودی حمام به صورت دهلیزی پیچ در پیچ ساخته می شد، که این کار جهت جلوگیری از ورود هوا و گرد و غبار بیرون به داخل و کنترل دما بوده است. بعد از عبور از دالان ورودی به رختکن یا بینه وارد می شدند. سکوهایی در این قسمت وجود دارد، برای این که فرد علاوه بر آماده شدن برای حمام و هنگام خروج استراحت کند. فضای رختکن و گرمخانه با راهرویی پیچ در پیچ و سقفی کوتاه به نام میاندر به هم متصل می شود و در داخل گرمخانه خزینه وجود داشته است. خزینه در حمام های کامل سه عدد بود که یکی برای آبگرم، یکی برای آب سرد و در وسط آب ولرم جای می گرفت. این حمام نیز از این بخش ها تشکیل شده است و بیشتر این قسمت ها را در خود جای می داد که شامل بخش‌های ورودی، هشتی، سربینه، میاندر، بینه، خزینه، تون، گرمخانه و گلخن می شده است. در هشتی ورودی سربینه حوض آب سرد دیده می شود و خروجی‌های آب فاضلاب حمام در بخش های نظافت خانه به چاه وارد می شدند و آب نیز به آسیاب می‌رفته است.
راه های دسترسی به حمام
همانطور که در قسمت های قبل این مطلب اشاره کردیم این سازه در روستای خراقن قرار دارد که رستایی در نزدیکی شهر اردکان است. برای اینکه به این روستا بروید می توانید ایتدا با خرید بلیط اتوبوس اردکان خود را به این شهر برسانید. سپس با کمک وسایل نقلیه درون استانی موجود در آنجا به سمت روستا حرکت کنید.
بازدید از حمام خرانق
برای دیدن این بنا نیاز نیست هزینه ای بپردازید و مدت زمانی که برای این گردش احتیاج دارید حدود یک تا دو ساعت می شود.
دیدگاهتان را بنویسید