شهر سوخته یکی از مهم ترین آثار باستانی و تاریخی استان سیستان و بلوچستان است که با زیبایی فوق العاده ای که دارد، توانسته است افراد گردشگر زیادی را به سمت خود جذب کند. در حال حاضر این آثار جذاب و دیدنی دارای یک محوطه کاملاً بیابانی است و فقط درختان گز در آن جا دیده می شود. اما در 5000 سال قبل از میلاد این منطقه از پوشش گیاهی متنوع، منطقه ای سرسبز و خرم، درختان فراوان افرا، بید مجنون و سپیدار، برخوردار بوده است و مردمان زیادی در آن جا زندگی می کرده اند. اگر می خواهید درباره این جاذبه گردشگری بی نظیر، اطلاعات کافی به دست آورید و سپس به دیدن آن بروید؛ بهتر است تا انتهای مجله مستر بلیط همراه ما بمانید و به مطالب ذکر شده دقت کنید.
تاریخچه شهر سوخته
تحقیقات باستان شناسی بسیاری بر روی این شهر انجام شده است و بر اساس آن ها بسیاری از محققین و زمین شناسان معتقد هستند که این شهر با ارزش تاریخچه ای کهن دارد و دوره بنای آن با دوره برنز و تمدن جیرفت یکی بوده است. در واقع اولین شخصی که این منطقه را شهر سوخته نامید، یکی از مأموران نظامی بریتانیا به نام، کلنل بیت بود. این مأمور نظامی در دوره قاجار به سیستان و بلوچستان سفر کرد و با دیدن خاکسترهای باقی مانده در اطراف یک تپه، تصور کرد کرد در آن محل یک آتش سوزی رخ داده است. بعد از او نیز در سال 1937، سر اورل اشتین از این مکان بازدید به عمل آورد و اطلاعات مفیدی را کسب نمود. این شهر تاریخی توسط باستان شناسان ایتالیایی نیز از سال 1346 تا 1357، مورد بررسی قرار گرفت و بعد از سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سیستان کارهای کاوشگری این تپه را بر عهده گرفتند. شاید برای تان جالب باشد که در این شهر هیچ گونه آتش سوزی و یا جنگی رخ نداده است! در واقع شهر سوخته یک تمدن وابسته به صنعت بوده است و به همین علت کوره های بسیار زیادی در آن فعال بوده‌اند و خاکستر آن ها در اطراف این منطقه مسکونی، جمع می شده اند. همچنین قابل ذکر است که در دوران های بعد از افول تمدن در این منطقه، افراد برای تهیه کردن غذا زمین را می کندند و آتشی را در آن روشن می کردند. به همین خاطر باستان شناسان با یک سطح وسیع از خاکستر در این منطقه مواجه شده اند و در نتیجه نام آن را شهر سوخته گذاشتند. همچنین قابل ذکر است که در 1 تیر 1393، شهر سوخته به عنوان یکی از مهم ترین میراث جهانی یونسکو، به ثبت رسید.
نقشه و معرفی بخش های مختلف
شهر سوخته حدود 280 هکتار وسعت دارد و 80 هکتار از آن را بخش مسکونی تشکیل داده است. بقایای به جا مانده در محوطه نشانگر این هستند که در گذشته، این شهر دارای 5 قسمت اساسی بوده است و این قسمت ها شامل بخش های مرکزی، بخش مسکونی، منطقه صنعتی، گورستان و بناهای یادمانی می شود. افرادی که می خواهند از تمام این قسمت ها دیدن فرمایند، بهتر است در فصل های خنک سال، بلیط اتوبوس زابل را خریداری کنند و راهی این شهر شوند. این محوطه باستان شناسی به شکل تپه ای هستند و حدود 18 متر از سطح زمین، ارتفاع دارند. بررسی های منطقه ای نشان می دهند که در گذشته، این منطقه دارای نهرها و آبراهه های زیادی بوده است و به مزارع کشاورزی، آب می رسانده اند. در واقع وجود آب کافی در این منطقه موجب شده بود که ساکنان آن ناحیه بتوانند، بدون مشکل به کار زراعت مشغول شوند. با توجه به آثار کشف شده که در طی سال های مختلف در شهر سوخته به دست آمده اند می توان گفت، شهر سوخته مهم ترین مرکز استقرار در دوران مفرغ بوده است و آن را به عنوان شهرهای بسیار پیشرفته در زمان خود می شناختند. شهر سوخته زابل دارای تشکیلات با نظم و دقیقی بوده است و برخی آثار باقی مانده در آن نشان دهنده این امر هستند که در هزاره سوم پیش از میلاد، برنامه ریزی مدنی به بهترین شکل ممکن در شهر سوخته شکل گرفته است.
منطقه گورستان شهر سوخته
بهتر است بدانید که از سال 1376 تا 1383، حدود 14 گمانه به مساحت تقریبی 2300 متر مربع، در گورستان شهر سوخته حفاری شده است و در تقریبا 310 گور را در آن جا کشف کرده اند. طی برخی کاوش های انجام شده توسط باستان شناسان، مشخص شد که بعضی از مردم شهر سوخته را با همان لباس هایی که بر تن داشته اند و پارچه کفن، دفن کرده اند زیرا در تعدادی از این قبرها، آثارهایی از پارچه بر در روی بدن اجساد مردگان دیده شده است. معمولا پارچه هایی که در گور وجود داشته اند به سه شکل دیده شده اند. یا به صورت کفن، که مرده ها را داخل آن ها پیچیده اند، یا به شکل رو انداز و زیر انداز و یا پارچه را در کف گور پهن می کردند و سپس مرده را با لباس در آن می گذاشتند. اصلی ترین مواردی که می توان در مورد این گورها به آن ها اشاره کرد، وجود اشیاء سفالی، چوبی، پارچه ای و … است که به عنوان هدیه به همراه مردگان، به خاک سپرده شده اند.
کشفیات و آثار به دست آمده از شهر سوخته
آثار بسیار زیادی در شهر سوخته به دست آمده است که بیشتر این آثار را به موزه شهر سوخته منتقل کرده اند. شما می توانید با خرید بلیط های سفرتان از سایت معتبر مستر بلیط، به راحتی به دیدن این شهر پر رمز و راز بروید و از تماشای آن و آشنایی با فرهنگ مردم زابل در گذشته، لذت ببرید. آثار مختلفی در این منطقه پیدا شده، اما اصلی ترین این آثار یک چشم مصنوعی است که تحقیقات اولیه نشان داده اند که چشم چپ یک زن تنومند دارای سنی بین 25 تا 30 سال بوده است. این چشم مصنوعی در قبر شماره 6705 پیدا شده است و به علت زمان زیادی که بخش زیرین آن با پلک چشم در تماس بوده است، چندین آثار ارگانیکی پلک چشم بر روی آن وجود دارد. جنس این چشم مصنوعی از قیر، پی و طلا است. در واقع روی این چشم مصنوعی ریز ترین مویرگ های داخل کره چشم را با استفاده از مفتول های طلایی که قطرشان کمتر از نیم میلی متر است، طراحی کرده اند. علاوه بر این چشم مصنوعی، آثار مختلف دیگری هم مانند مهره های با ارزش و تزئینی، ظروف سفالی، آینه و شانه مفرغی، یک کیسه چرمی و برخی ابزار دیگر در آن وجود داشته است که قدمت هر کدام از آن ها به حدود 2800 سال پیش از میلاد مربوط می شود. یکی دیگر از مهم ترین آثار کشف شده در شهر سوخته، تخته نردی است که حدود 60 مهره دارد و جزء قدیمی ترین تخته نرد جهان شناخته شده است. این تخته نرد در گورستان شماره 761 کشف شده و مربوط به 5000 سال پیش است. باستان شناسان، گردنبندهایی بسیار زیبایی از جنس لاجورد و طلا در این گورها پیدا کرده اند که در ساخت آن ها هنر و خلاقیت بسیار به کار رفته است و اهمیت بسیار بالایی دارند.
شغل و فعالیت مردم گذشته در شهر سوخته
همان طور که در ابتدای مقاله نیز ذکر شد، شهر سوخته زابل مرکز بسیاری از فعالیت های هنری و صنعتی بوده است و آثاری که در آن جا وجود دارد، نشان دهنده حرفه بی نظیر مردم در ساخت ظروف و زیور آلات است. وجود برخی ابزار مانند قلاب های ماهیگیری و تور ماهیگیری نشان می دهند که مردم در آن منطقه به شغل ماهیگیری مشغول بوده اند. یا این که برخی از پژوهش ها نشان می دهند، خیلی از افراد به سفالگری، معرق کاری، صنعت کوزه گری، سنگ تراشی، حصیر بافی، تهیه جواهرات و زیور آلات، کشاورزی و … می پرداخته اند.
شرایط بازدید
برای بازدید از شهر سوخته بهتر است بلیط هواپیما زابل را بخرید تا در کم ترین زمان ممکن به مقصد برسید و به راحتی از این شهر جالب دیدن نمایید. البته توجه داشته باشید که در آن جا هوا بسیار گرم است و از این رو توصیه می شود، در 6 ماهه دوم سال اقدام به سفر کنید.
آدرس و نحوه دسترسی
شهر سوخته در استان سیستان و بلوچستان، شهر زابل، 30 کیلومتری جنوب شهر محمد آباد مرکز شهرستان هامون واقع شده است و افراد علاقمند به باستان شناسی، تاریخ و تمدن، می توانند با استفاده از هر وسیله نقلیه ای که بخواهند، به آن جا بروند.
دیدگاهتان را بنویسید